ناپاز واژه‌ای است که در منابع کهن زبان فارسی، از جمله در فرهنگ ناظم‌الاطباء، به‌کار رفته است. این کلمه از دو بخش نا به‌معنی نفی و پاز به‌معنی جلا و صیقل تشکیل شده و به‌صورت یک صفت مرکب استفاده می‌شود. در کاربرد اصلی، این واژه برای توصیف چیزی به‌کار می‌رود که فاقد جلاوت و صیقل باشد. بنابراین، می‌توان آن را معادل بی‌جلا، ناصاف، خشن و حتی در مفهومی گسترده‌تر، ناپاک دانست. این واژه هم برای اشیای فیزیکی و هم در کاربردهای انتزاعی قابل استفاده است. با توجه به معانی ذکرشده، ناپاز می‌تواند بر هر چیزی که عاری از ظرافت، صیقل‌یافتگی و پاکی باشد دلالت کند. کاربرد این واژه در متون معیار فارسی، غنای زبان را نشان می‌دهد و گویای وجود گزینه‌های متعدد برای بیان مفاهیم مختلف در حوزه‌ی وصف کیفیات است.
