دانشنامه اسلامی
ریشه کلمه:
عکف (۹ بار)
عکوف و عکف به معنی ملازمت با تعظیم است. در مفردات آمده: «العُکُوفُ اَلاِقْبالُ عَلَی الَشَّیءِ وَ مُلازِمَتِهِ عَلَی سَبیلِ الْتَعْظیمِ لِهُ» در قاموس گفته: «عَکَفَ عَلَیْهِ عُکُوفاً:اَقْبَلَ عَلَیْهِ مُواظِباً». این کلمه به معنی حبس و منع نیز آمده است چنانکه خواهد آمد، اکثر موارد آن در قرآن مجید به معنی مواظبت و ملازمت است.. مراد از عاکف کسی است که در مکه ساکن و ملازم باشد، بادی آن است که از کنار آید (و ظاهر شود چنانکه در بدء گذشت). یعنی مسجد محترمی که آن را برای مقیم و مسافر یکسان کردهایم.. بنگر به معبودت که بدان ملازم شدی حتماً حتماً آن را میسوزانیم یا ریزریز میکنیم.. گفتند: پیوسته ملازم گوساله خواهیم بود تا موسی پیش ما بازگردد.. معکوف به معنی ممنوع است «وَالْهَدْیَ» عطف است به ضمیر معفول در «صَدُّوکُمْ» آیه در جریان حدیبیّه است که مشرکان رسول خدا«صلیاللَّهوعلیهوآله» را از انجام عمره مانع شده و نیز نگذاشتند قربانیهای مسلمانان به مکّه برسد یعنی:آنان همان کسانی هستند که کافر شدند و شما را از مسجدالحرام بازداشتند و قربانی را ممنوع و محبوس کردند از اینکه به محل خویش برسند (محل ذبح آنها مکه بود چنانکه محل ذبح قربان حج منی است). اعتکاف عاکف و معتکف کسی است که خود را به قصد عبادت در مسجد حبس کند و از آن بیرون نرود. اعتکاف فقط ماندن در مسجد است به قصد تعبّد هر چند قصد عبادت دیگر نداشته باشد ولی احوط است قصد عبادت دیگر نیز. اعتکاف به اصل شرع مستحب و با نذر و سوگند و غیره واجب میشود. روز از شرایط آن است معتکف باید روزه باشد خواه واجب باشد یا مستحب. حدّاقلّ آن سه روز است و از آن کمتر نمیشود و در کثرت حدّی ندارد ولی باید برابر هر دو روز روز سوم را تمام کند مثلا اگر پنج روز اعتکاف کرد باید روز ششم را نیز اعتکاف کند و اگر هشت روز کرد باید روز نهم را نیز اضافه کند و هکذا. و باید در مسجد جامع شهر باشد نه در مسجد محله و بازار (بعضی فقط به چهار مسجد مکه، مدینه، کوفه و بصره منحصر کرده و گفتهاند در سایر مساجد به قصد رجاء آورند) و باید پیوسته در مسجد باشد و جز برای ضرورت خارج نشود اگر عمداً بدون ضرورت خارج شود باطل است...