امیر مؤمنان که از عبارت عربی امیرالمؤمنین گرفته شده است، به معنای سرور و فرمانروای مؤمنان است. این عنوان، یکی از القاب مهم و شاخص در تاریخ اسلام محسوب می‌شود و کاربرد گسترده‌ای در متون دینی، تاریخی و ادبی دارد. این ترکیب به‌صورت یک عنوان افتخاری برای خلیفه‌های نخستین اسلامی و به‌ویژه برای حضرت علی(ع) به کار رفته است. در سنت شیعی، این لقب جایگاهی ویژه دارد و عمدتاً اشاره به امام اول شیعیان دارد که به باور آنان، جانشین بلافصل پیامبر اسلام(ص) و سرآمد همه مؤمنان پس از ایشان است. برای مطالعه دقیق‌تر درباره پیشینه تاریخی، معانی و موارد استعمال این عنوان، می‌توان به مدخل امیرالمؤمنین در منابع معتبر لغوی، دایرةالمعارف‌ها و کتب تاریخی مراجعه نمود. این عنوان، علاوه بر بار معنایی دینی و سیاسی، در ادبیات فارسی نیز به‌عنوان نمادی از رهبری عادلانه و معنوی به کار رفته است.
