[ویکی فقه] یکی از اقسام مفهوم موافق؛ دال بر ثبوت حکم منطوق برای مفهوم به صورت قوی تر را مفهوم فحوی الخطاب گویند. «مفهوم فحوای خطاب» یا «تنبیه خطاب» یکی از اقسام مفهوم موافق، و آن حکم و معنایی است شدیدتر و قوی تر از حکمی که منطوق بر آن دلالت دارد؛ مانند دلالت: (فلا تقل لهمآ اف) بر حرمت ضرب و جرح والدین؛ که این حکم بر تحریم اف گفتن به آن ها که منطوق بر آن دلالت دارد، اولی است. قیاس اولویت مفهوم فحوی الخطاب را اصطلاحا « قیاس اولویت » می نامند؛ زیرا علت حکم در مفهوم، قوی تر و شدیدتر از علت حکم در منطوق است. عناوین مرتبط مفهوم موافق؛ مفهوم لحن الخطاب؛ مفهوم.
جمله سازی با مفهوم فحوی الخطاب
باره علم داوود فرموده: (و آتيناه الحكمة وفصل الخطاب ) و از آياتى كه به علم سليمان اشاره كرده آيه (ففهمناها سليمان وكلا آتينا حكما و علما) كه ذيل آيه، شامل علم و حكمت هر دو مى شود.
علم منايا (تاريخ و كيفيت نابودى افراد) و علم بلايا (بلاهائى كه بر افراد يا جوامعنازل مى شود) و علم وصايا (سفارشهاى پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله ) و علم انساب(پدر و مادر و اجداد هر كسى ) و همچنين فصل الخطاب (داوريها يا حقايق ) و ميلاد اسلام وكفر (تاريخ مسلمان و كفار) نزد من است.
گويند: به ابوبكر بئرحجر و به عمربن الخطاب بئرجرم و بهعبدالرحمن بن عوف سواءله را داد كه آن رامال سليم مى گفتند و به صهيب بن سنان ضراطه و به زبيربن عوام وابوسليمه بويله را عطا فرمود.(421)اين املاك را كه به اشخاص نامبرده دادهشد در نظر داشته باشيد كه در بحث فدك خواهد آمد (422)
عمربن الخطاب گفت: يا رسول الله چه خطاب مى كنى به بدنهايى كه مرده اند؟فرمود: ساكت باش پسر خطاب به خدا قسم تو از اينها شنواتر نيستى ؟ ملائكه فقطمنتظر آن هستند كه من روى برگردانم و آنها را زير عمودهاى آتشين بگيرند(221)
حديث: 1 ابى رحمه اللهقال حدثنى سعد بن عبدالله عن محمد بن الحسين بن ابى الخطاب عن العباس بن معروف عنسعدان بن مسلم عن عبدالله بن سنان عن ابى عبدالله عليه السلامقال قال رسول الله صلى الله عليه و آله الا اخبركم بمن تحرم عليه النار غداقيل بلى يا رسول الله قال الهيم القريب اللينالسهل.
در عصر پيامبر صلى الله عليه و آله هر چه از غنايم جنگى بود، پس از آنكه خمس آن راپيامبر بر مى داشت، باقيمانده را ميان لشكريان اسلام كه در آن جنگ شركت داشتند،تقسيم مى فرمود. اين كار پس از پيامبر صلى الله عليه و آله در تمام عصر خلافتابوبكر نيز معمول بود، و همچنان در اوايل خلافت عمر بن الخطاب.
