حضرت زکریا (ع) یکی از پیامبران بنیاسرائیل است که در قرآن و منابع اسلامی از مقام و زندگی او یاد شده است. زکریا بن برخیا، از نسل لاوی و از نوادگان دختری حضرت داود (ع) دانسته شده است. او کفالت حضرت مریم (س) را به عهده داشت و در پرورش ایشان سهمی مهم ایفا کرد. همچنین زکریا پدر حضرت یحیی (ع) بود که خداوند در سن پیری و با استجابت دعای او، فرزندی پاک به او عطا کرد.
وقایع مهم زندگی
یکی از داستانهای مشهور در زندگی حضرت زکریا، ماجرای دعا برای فرزند یافتن است؛ او با مشاهده نعمتهایی که به مریم (س) میرسید، دعا کرد که خداوند برای او نیز نسل پاکی عطا فرماید، و خداوند دعایش را اجابت کرد و یحیی را به او بخشید.
روایات درباره وفات
درباره نحوه وفات زکریا، در منابع اسلامی روایات مختلفی وارد شده است؛ طبق یکی از روایات مشهور (ولی غیرقطعی)، وقتی حضرت زکریا (ع) از سوی مردم زمانش مورد آزار قرار گرفت، به درون درختی پناه برد. اما دشمنانش به فرمان حاکم ستمگر، آن درخت را با اره دو نیم کردند و ایشان در همان حال به شهادت رسید. این روایت در برخی از تفاسیر کهن، مانند تفسیر طبری و قصصالأنبیا آمده است. با این حال، بسیاری از مفسران و محققان معاصر مانند علامه طباطبایی در المیزان تأکید کردهاند که این روایت از نظر تاریخی قطعی نیست و جزئیاتش ممکن است سمبولیک یا برگرفته از منابع غیر اسلامی مانند تورات و تفاسیر یهودی باشد. بهعبارت دیگر، اصل شهادت حضرت زکریا پذیرفته شده است، اما چگونگی وقوع آن محل اختلاف میان مفسران است.