ناپایداری ایستایی به معنای شرایطی است که در آن یک شار ساکن یا سیستم فیزیکی، به دلیل تغییرات در نیروی شناوری یا شرایط هیدرواستاتیکی، قادر است بدون هیچ نیروی خارجی محرک، حرکت تلاطمی یا ناپایدار از خود نشان دهد. به عبارت ساده‌تر، این پدیده زمانی رخ می‌دهد که تعادل اولیه یک سیستم سیال یا گاز به گونه‌ای مختل شود که باعث ایجاد حرکت‌های ناپایدار و اغتشاش در آن شود.
در علوم جوی و هیدرودینامیک، ناپایداری ایستایی به وضعیتی اشاره دارد که در آن هوای ساکن یا سیال در حالت تعادل، به دلیل وجود عوامل شناوری (مانند اختلاف چگالی و دما) نمی‌تواند تعادل خود را حفظ کند و به شکل طبیعی به نوسان، حرکت تلاطمی یا آشفتگی درمی‌آید. این پدیده معمولاً در جو زمین، اقیانوس‌ها، و دیگر محیط‌های سیال رخ می‌دهد و نقش مهمی در ایجاد پدیده‌هایی مانند ابرها، طوفان‌ها و جریان‌های آشفته دارد.
ناپایداری ایستایی زمانی اتفاق می‌افتد که یک لایه سیال گرم‌تر و سبک‌تر در زیر لایه سردتر و سنگین‌تر قرار گیرد. این شرایط باعث می‌شود که نیروی شناوری به جای حفظ تعادل، موجب حرکت صعودی لایه‌های گرم‌تر و حرکت نزولی لایه‌های سردتر شود که نتیجه آن ایجاد جریان‌های تلاطمی و ناپایداری است. به این ترتیب، شار ساکن که به نظر می‌رسد در حالت تعادل است، به دلیل این ناپایداری می‌تواند به حرکت‌های پر انرژی و آشوبناک تبدیل شود.
