دانشنامه اسلامی
برخی ترتیب سوره های قرآن را توقیفی می دانند؛ یعنی می گویند ترتیب سوره ها به دستور پیغمبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلّم انجام یافته است. در مقابل، بیشتر دانشمندان علوم قرآنی معتقدند ترتیب سوره ها به اجتهاد شخصی صحابه است و تناسب و هماهنگی میان سوره ها لازم نیست.بنابر نظریه توقیفی بودن، ابعادی از تناسب را برای سوره ها ذکر کرده اند.
اختلاف درتصدیق تناسب سوره ها
نخستین منکر تناسب سوره ها شیخ عزالدین عبدالعزیز بن عبدالسلام (م۶۶۰ق) است. در مقابل، شیخ ولی الله محمد بن احمد ملوی منفلوطی تناسب در آیات و سوره ها را می پذیرد.زرکشی نیز تناسب سوره ها را پذیرفته، می گوید: گاهی تناسب آشکار است و گاهی پنهان.جلال الدین سیوطی نیز ترتیب سوره ها را توقیفی دانسته و به تناسب سوره ها قائل شده است.
منظور از تناسب سوره ها
منظور از تناسب سوره ها گاهی هماهنگی هر سوره با سوره پیش از خود است؛ مانند: سوره کوثر که مقابل سوره ماعون و پس از آن است. در سوره ماعون، خداوند چهار صفت بخل، ترک نماز، ریا در نماز و منع زکات را برای منافق برشمرده؛ و در سوره کوثر مقابل بخل، کوثر (خیر کثیر)، مقابل ترک نماز "فصل" (نماز بخوان! ) و مقابل ریا "لربک" (برای رضای خدا) و مقابل امتناع از پرداخت زکات، "و انحر" ( صدقه دادن از گوشت قربانی ) را ذکر کرده است.و گاهی منظور از تناسب سوره ها، تناسب پایان هر سوره با آغاز سوره پس از آن است؛ مانند: تناسب خاتمه سوره سبا با ابتدای سوره فاطر، و آغاز سوره حدید که با تسبیح شروع شده با پایان سوره واقعه که به تسبیح امر می کند.گاهی هم منظور تناسب ابتدای سوره ای با خاتمه همان سوره است؛ مانند ابتدای سوره ص (ص والقرآن ذی الذکر) و انتهای آن (آیه ۸۷): (ان هو الا ذکر للعالمین) که در هر دو کلمه "ذکر" آمده است.
عناوین مرتبط
...
