[ویکی فقه] پرسش به قصد نشان دادن بطلان یک مطلب را استفهام تبکیتی گویند. تبکیت به معنای ابطال یک مطلب است. و در استفهام تبکیتی که از اقسام استفهام مجازی است، گوینده به منظور نشان دادن بطلان یک مطلب، آن را به صورت یک پرسش مطرح می کند؛ مانند: (... اانت قلت للناس اتخذونی وامی الهین من دون الله...)؛ «آیا تو به مردم گفتی من و مادرم را همچون دو خدا به جای خداوند بپرستید» که استفهام در این آیه به قصد ابطال ادعای مسیحیان است.سکاکی و عده ای دیگر آیه فوق را به عنوان مصداق استفهام تبکیتی ذکر کرده اند اما زرکشی در این امر تشکیک می کند.
جمله سازی با استفهام تبکیتی
متوكل: فرزند رسول خدا شما بهتر مى دانيد يا ايشان و كدام اعلم هستيد؟ ديدم يحيى ساكتشد و مدتى دراز چشمانش به زمين خيره شد. گويا يحيى فكر مى كرد كه مقصودمتوكل چيست ؟ آيا مى داند و مى پرسد تا عقيده يحيى را درباره امام صادق (عليه السلام )و پدرش امام باقر (عليه السلام ) بداند، يا چون نمى داند مى پرسد، و يا استفهام وپرسش او از روى توبيخ و سرزنش است.(133)
از اينجا وحى رسالت موسى آغاز مى شود، چون وحى نبوتش در سه آيه گذشته تمامشد، استفهام در اين جمله استفهام تقرير است، از آن جناب سؤال شده كه در دست راست چه دارى ؟ و منظور اين است كه خودش نام آن را ببرد، و متوجهاوصاف آن كه چوب خشكى است بى جان، بشود، تا وقتىمبدل به اژدهايى مى شود آنطور كه بايد در دلش عظيم بنمايد.
3 - مـنـظـور از مـثـلهـم چـيـسـت - قاعدتا بايد گفته شود كه خداوند با آن قدرتى كه داردمـيـتـوانـد ايـن انـسانها را در قيامت بازگرداند در حالى كه در آيات فوق ميخوانيم ميتواندمـثـل آنـهـا را بـيـافـريـنـد، ايـن تـعـبـيـر گـاهـى سـبـب اشـتـبـاه و يـالااقل موجب استفهام براى بعضى شده است كه مگر انسانهائى كه در رستاخيز گام مى نهندهمين انسانها نيستند؟
