دانشنامه اسلامی
ـــ اخبار تخییر، به دسته ای از روایات گفته می شود که در باب تعارض اخبار، برای یکی از دو خبر متعارض متعادل به طور نامعین اثبات حجیت می کنند.
ـــ به روایاتی که بر تخییر میان دو خبر متعارض در مقام عمل دلالت دارد- مانند «... بأیّهما أخذت من باب التّسلیم وسعک» - اخبار تخییر گفته می شود. از این اخبار در اصول فقه یاد شده است.به قول مشهور، چنانچه دو خبر در مقام بیان حکم مسأله ای متعارض باشند مانند آن که یکی به چیزی امر و دیگری از آن نهی کند و هیچ کدام بر دیگری ترجیح نداشته باشد، مکلّف در عمل به مقتضای هر کدام، مخیّر است.
توضیح
وقتی دو یا چند روایت با یک دیگر تعارض کنند، نخست به مرجحات باب تعارض مراجعه می شود و اگر دو روایت از هر نظر با هم مساوی باشند و مرجحی برای یکی از آن ها پیدا نشود، باید یکی از دو خبر را بنا بر ابتدایی بودن تخییر انتخاب کرده و تا آخر طبق آن عمل نماییم و الا اگر مدتی به یکی و مدتی بعد به دیگری عمل شود، مخالفت قطعی لازم می آید.مشهور اصولیون، عمل به روایات تخییر را هنگام تعادل واجب می دانند.
نمونه ای از اخبار تخییر
یکی از اخبار تخییر، خبر ابن جهم از امام رضا (علیه السلام) است: «قلت: یجیئنا الرجلان و کلاهما ثقة بحدیثین مختلفین و لایعلم ایهما الحق؟ قال: فاذا لم یعلم فموسع علیک بایهما اخذت؛ از امام هشتم (علیه السلام) سؤال نمودم: دو راوی که هر دو آن ها ثقه هستند دو حدیث مختلف برای ما نقل می کنند و نمی دانیم کدام یک حق است، حضرت فرمود: هنگامی که این چنین شد شما اختیار دارید به هر کدام که خواستید، عمل کنید»
