دانشنامه اسلامی
احکام عقلایی، احکام و قوانینی است که عقلا برای تنظیم روابط اجتماعی و اجرای عدالت میان خویش وضع نموده و خود را ملزم به تبعیت از آن می دانند و برای اجرای آن ضمانت اجرایی نیز در نظر می گیرند. این احکام اگر مورد امضا و یا دست کم عدم ردع (منع) شارع قرار بگیرد، در شرع نیز اعتبار پیدا می کند، مانند بسیاری از احکام جاری در معاملات، زیرا احکام عقلایی، هر چند از طرف کسانی که دارای قوه عقل و شعور هستند تنظیم و وضع می شود، ولی الزاماً مورد تأیید عقل مستقل نیست، زیرا اولا: عقلا آگاه به تمامی علوم نیستند، و ثانیاً: گرفتار امیال نفسانی، ملی، قومی و گروهی اند؛ از این رو است که اکثر عقلای عالم قوانینی برای ربا خواری، دایر کردن مراکز قمار و فحشا و غیره تصویب نموده اند.