قاعده المورد لا یعمم و لا یخصص

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] قاعده «المورد لایعمّم و لایخصّص»، عدم دخالت مورد حکم در تضییق یا توسعه دامنه حکم است.
قاعده «المورد لا یعمم ولا یخصص» از قواعد عقلایی بوده و بیان گر این مطلب است که اگر مورد یا واقعه خاصی سبب جعل قانون و حکم شرعی گردد، خصوصیات عام یا خاص بودن مورد یا واقعه، سبب تعمیم گسترش دهنده دامنه حکم و یا تخصیص حکم ضیق کننده دامنه حکم نمی گردد.
← مثال
نکته:آن چه که باعث تعمیم و یا تخصیص حکم می گردد، دلیل است؛ برای مثال، در جمله «الخمر حرام لانه مسکر» دلیل حرمت خمر، مسکر بودن آن است؛ از این رو، خاصیت «اسکار» در هر جایی که باشد، سبب حرمت آن می گردد اگر چه آن مسکر، خمر نباشد.

جمله سازی با قاعده المورد لا یعمم و لا یخصص

سپس مى گويد: راه نجات منحصر در دو چيز است آنها كه ايمان بياورند و خويشتن رااصلاح كنند (و عمل صالح انجام دهند) نه ترسى از مجازاتهاى الهى دارند، و نه غم واندوهى از اعمال گذشته خود (فمن آمن و اصلح فلا خوف عليهم و لا هم يحزنون).
در كنار حرمسراى او مسجدى بود، زمزمه ناله اى از ميان مسجد شنيد جلو رفته ديد مردىسر بر زمين نهاده مى گويد خدايا محمد در بروى مظلومان بسته و با نديمان خود درحرمسرا نشسته است (يا من لا تاءخذه سنة و لا نوم ).
اللهم يا مالك الموت طيبنى للموت و اصلحنىقبل الموت و ارحمنى عند الموت و هون على سكرات الموت و لا تعذبنى بعد الموت وارضنى الى ملك الموت يا فاطر السموات و الارض انت و ليى فى الدنيا و الاخره.
459- و اما حق اللسان فاكرامه عن الخنى و تعويده على الخير و حمله على الادب واجمامه الا لموضع الحاجة و المنفعة للذين الدنيا و اعفاره عنالفضول الشنعة القيلة بعقله حسن سيرته فى لسانه و لا قوة الا بالله العلى العظيم
وقتى انسان مرد ديگر دفتر اعمالش بسته مى شود چه خوب باشد و چه بد و امكان انجاماعمال باقى نمى ماند زيرا: (( ((اليوم عمل و لا حساب و غدا حساب و لاعمل )). )) لذا امام دستور مى دهد آرزوى زندگى وطول عمر داشته باشيم تا آن را صرف كار نيك و به دست آوردن ذخيره اخروى كنيم.