بالبداهه واژه‌ای در زبان فارسی است که به انجام امری بدون هیچ‌گونه آمادگی قبلی یا اندیشه از پیش تعیین‌شده اشاره دارد. این اصطلاح، ماهیت ناگهانی و خودجوش یک عمل را برجسته می‌سازد، گویی که در همان لحظه و تحت تأثیر شرایطی آنی شکل گرفته است. از سخنرانی‌های فی‌البداهه گرفته تا پاسخ‌های سریع به پرسش‌های غیرمنتظره، یا حتی واکنش‌های آنی در موقعیت‌های بحرانی، همگی می‌توانند مصداق انجام کاری بالبداهه باشند. این مفهوم، بر خلاف اقدامات سنجیده و برنامه‌ریزی‌شده، بر توانایی فرد در واکنش و عمل در لحظه، بدون اتکا به تدارکات قبلی، تأکید دارد. در واقع، بالبداهه نشان‌دهنده روانی و خودانگیختگی است که در متن آن، عنصر غافلگیری و عدم پیش‌بینی نقش کلیدی ایفا می‌کند.
بالبداهه
لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی
جمله سازی با بالبداهه
در اين دنيا دل بى غم نباشد اگر باشد بنى آدم نباشد مرحوم علامه بحر العلوم در جوابش بالبداهه گفت: در عربى هم داريم به همين سبك كه شيرين و مختصر و مناسب است.
(از همين قصيده كه بالبداهه سروده شده است مى توان به اوج فصاحت و بلاغت فرزدق و اقتدار او در ادبيات و مهارت و زبردستى او در شعر و بيان پى برد).
