شرق شناسی

[ویکی فقه] هر چند درباره پدیده (شرق شناسی) دیدگاه های متفاوتی (مثبت و منفی) وجود دارد، اما بدون تردید شرق شناسی، حرکتی پربار در جهت استمرار و پویایی دستاوردهای علمی، فرهنگی، فکری در همه عرصه ها واز جمله موضوع مورد بحث ما یعنی (شرق شناسی و شریعت اسلامی) به شمار می آید. روشن است که هر فعالیت علمی، اگر بر مبانی استوار و راهکارهای مشخص مبتنی باشد، می توان از طریق بررسی اصطلاحات و مطالب نوشته شده درباره آن، به نتایج ملموس دست یافت.
پژوهش حاضر در پی استقرای همه فعالیت ها و پژوهش هایی است که شرق شناسان کشورهای مختلف، طی قرن های متمادی در زمینه شریعت اسلامی ( فقه و احکام آن) انجام داده اند. این گونه پژوهش ها نیازمند مطالعه، مراجعه و تحقیقات فراوان است و همین امر بیانگر میزان اهمیت این مطالعات و نیز نقش آن در غنی سازی کتابخانه عربی اسلامی است.این پژوهش در دو فصل ارائه شده است:
← در فصل اول
شرق شناسان از ابتدای ارتباط خود با مشرق زمین، به شناخت زبان ها، ادیان، مذاهب، مناطق استراتژیک، آثار باستانی، درآمدهای اساسی و سایر ظرافت ها و رموز آن همت گماشتند تا بتوانند در مطالعات و تحقیقات خویش، به نتایج قابل اعتمادی دست یابند. آنان در دانشگاه های کشورهای خود، بخش هایی را برای بررسی این امور اختصاص دادند و آن ها را به طور ویژه مورد توجه قرار دادند. علاوه بر آن، متخصصانی در هرزمینه، سفرهای بسیاری به کشورهای شرقی کردند و مسائل تاریخی، دینی، سیاسی، جغرافیایی، اقتصادی و… را مورد مطالعه قرار دادند. آنان برای این اقدام استثنایی، تلاش های طاقت فرسایی می کردند و حتی گاه متحمل هزینه های مالی و جانی می شدند. یکی از اموری که شایسته است مسلمانان به مطالعه و بررسی آن بپردازند، عملکرد شرق شناسان در زمینه شریعت اسلامی ( فقه و احکام آن) است.از آن جا که این موضوع گسترده است، بحث درباره آن نیازمند تخصص و دقت در واژه ها و اصطلاحات است و از این رو، تلاش کرده ام تا بیش تر اصطلاحات این موضوع را بررسی و معنای آن ها را مشخص کنم. در این پژوهش، دستاوردها و اقدامات مثبت شرق شناسان مورد بررسی قرارگرفته است. البته ما تلاش ها و اقدامات آنان را در این زمینه کوچک نمی شماریم، اما برداشت های نادرست آن ها از بسیاری از متون و اصطلاحات بر کسی پوشیده نیست. بدین جهت، آنان وجهه کار خویش را مخدوش کرده اند؛ چرا که در بسیاری از موارد، احکام و مسائل را اشتباه ترجمه کرده اند و در نتیجه، تغییر معنا منجر به تغییر حکم شرعی شده است.هر چند برداشت های نادرست گاه بدون سوء نیت و در اثر عدم آگاهی از معنای درست واژه ها و اصطلاحات بوده است، اما در برخی موارد این اقدام، مغرضانه و برای تفرقه انگیزی بین مسلمانان و به شیوه های ناپذیرفتنی انجام گرفته است. آنان به سبب اهداف خاصی که بر بسیاری پوشیده نیست، به برخی از فرقه ها و مذاهب بدبین بوده اند.به هر حال، برخوردهای غیرعلمی آنان که گاه ناشی از جهل و ناآگاهی بوده است، پیامدهای نامطلوبی به دنبال داشته است و از این رو، پژوهشگر بی طرف باید با گفته ها و نوشته های آنان با احتیاط برخورد کند و از تأثیرپذیری و پیروی از آن ها خودداری ورزد تا از پیامدهای نامطلوب آن در امان باشد.پژوهش حاضر در دو فصل تنظیم شده است:مبحث نخست از فصل اول، مربوط به حقیقت و تاریخ شرق شناسی و نیز پیدایش و تحولات آن است و مبحث دوم به انگیزه ها و اهداف شرق شناسان در انجام مطالعات و پژوهشهای خود پرداخته است.فصل دوم نیزاز دو مبحث تشکیل شده است:در مبحث اول که اصل بحث و هدف اساسی آن به شمار می آید مهم ترین مطالعات و تحقیقات شرق شناسان در ز مینه شریعت اسلامی به ترتیب کشورهایی که فعالیت شرق شناسی بیشتری داشته اند، بررسی و نام مستشرقان دو کشور براساس روند تاریخ به همراه تلاش ها و آثار مشهور آنان ذکر شده است. در مبحث دوم یک نمونه عینی از فعالیت های یکی از شرق شناسان ارائه و به علت انتخاب او و همچنین شیوه او در مطالعاتش پرداخته شده است و در پایان، نتایج مهم بحث و پس از آن منابع آمده است.امیدوارم که در این زمینه حداقل تا اندازه ای موفق شده باشم و از خداوند متعال می خواهم که مرا به سوی خیر و صلاح هدایت کند و عملم را خالص گرداند. همانا او بهترین سرپرست و بهترین یاور است.