تفسیر مقاتل بن سلیمان، معروف به تفسیر کبیر، از مهم‌ترین آثار قرآنی و کهن‌ترین تفسیر کامل به‌جامانده محسوب می‌شود. مؤلف در این اثر کوشیده است تا عقل و نقل را به‌گونه‌ای متوازن تلفیق کند؛ از این‌رو، آن را پیشگام تفاسیر جامع دانسته‌اند و به‌قول شافعی: بقیهٔ مفسران ریزه‌خوار او هستند». این تفسیر از دیرباز مورد توجه خاص و عام قرار گرفته و به‌عنوان منبعی غنی در تفسیر قرآن شناخته شده است. در این اثر، نشانه‌های بارز خردورزی، نوآوری در روش تألیف، توجه به اهداف بلند قرآن، جمع‌بندی موضوعی آیات و هماهنگی‌بخشی میان آیات به‌ظاهر متعارض به‌وضوح دیده می‌شود. مقاتل تنها به گردآوری آرای پیشینیان اکتفا نکرده، بلکه آنها را نقد و بررسی نموده و با گزینش دیدگاه‌های صحیح، تفسیری موجز، رسا و جامع پدید آورده است.
دکتر شحاته بر این باور است که مقاتل مفسری توانمند است که با آزاداندیشی و خرد درخشان، هر آیه را تفسیر کرده است. از ویژگی‌های برجستهٔ این تفسیر، سادگی و رسایی بیان، تسلط بر معانی و واژگان قرآنی و اشاره به مشابهات در قرآن و سنت است که اثر را در زمرهٔ متون سهل و ممتنع قرار داده است. به‌عقیدهٔ او، تفسیر مقاتل با گذشت بیش از دوازده سده، همچنان نو و امروزی به‌نظر می‌رسد. این تفسیر با پرهیز از مباحث جدلی، در عین ایجاز، جامعیت و رسایی خود را حفظ کرده و محتوایی پرمایه در حجمی مناسب به جهان علم عرضه نموده است.
از دیگر ویژگی‌های این تفسیر از نگاه دکتر شحاته، تفسیر قرآن به قرآن و ایجاد هماهنگی میان آیات به‌ظاهر متعارض است. برای نمونه، مقاتل با تسلط بر کلیات قرآن، تعارض ظاهری آیات مربوط به ترتیب خلقت عرش، آسمان و زمین را به‌گونه‌ای منطقی حل کرده است. همچنین، وی مراحل خلقت انسان را از تراب تا آب مهین در ذیل آیهٔ ۳۰ سورهٔ بقره، به‌شیوه‌ای عقل‌پسند تبیین نموده است.