در حوزهٔ حملونقل درونشهری و جادهای، یکی از شاخصهای اساسی برای سنجش کارایی شبکههای ارتباطی، ظرفیت عبوری است. ظرفیت عبوری به حداکثر تعداد وسایل نقلیهای اطلاق میشود که در شرایط بهینه و با حفظ استانداردهای کارایی، میتوانند در بازهزمانی مشخص از یک نقطهٔ معین مانند یک تقاطع، پل یا یک بخش از بزرگراه عبور کنند. این شاخص، معیاری کلیدی برای برنامهریزی، طراحی و بهینهسازی زیرساختهای حملونقلی بهشمار میرود.
عوامل متعددی در تعیین و تغییر این ظرفیت مؤثر هستند. مشخصات فیزیکی راه مانند عرض مسیر، تعداد خطوط، شیب و کیفیت روسازی، همراه با شرایط ترافیکی نظیر سرعت متوسط وسایل نقلیه، فاصلهٔ ایمنی بین آنها و ترکیب ناوگان (شامل خودروهای سواری، اتوبوسها و کامیونها) از جمله این عوامل بهحساب میآیند. علاوه بر این، عوامل محیطی و کنترلی مانند وضعیت آبوهوا، کیفیت روشنایی، وجود و کارایی چراغهای راهنمایی و سیستمهای هوشمند مدیریت ترافیک نیز تأثیر بسزایی بر میزان ظرفیت عبوری دارند.
برآورد دقیق و علمی این ظرفیت، نقش تعیینکنندهای در مدیریت بهینهٔ جریان ترافیک، کاهش زمان سفر، پایین آوردن مصرف سوخت و آلایندگی و در نهایت، افزایش ایمنی و رفاه استفادهکنندگان از راهها دارد. از این رو، مهندسان و برنامهریزان حملونقل با استفاده از مدلهای ریاضی، شبیهسازیهای رایانهای و دادههای میدانی، به تحلیل و پیشبینی این شاخص پرداخته و راهکارهایی برای افزایش آن ارائه میدهند که توسعهٔ زیرساختها، بهکارگیری فناوریهای نوین و اجرای سیاستهای مدیریت تقاضای سفر از آن جمله است.
