آفتاب در سایه، مجموعه‌ای از سخنرانی‌های مقام معظّم رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای است که با سبکی متفاوت و با بهره‌گیری از متون، منابع فراوان و روایات نقلی، به تبیین مفاهیم بلند مهدوی می‌پردازد. این اثر، جریان ولادت حضرت مهدی(عج)، وعده‌های الهی درباره استقرار عدل و داد در سراسر جهان، شکوه و اهمیت نیمه‌شعبان، مفهوم انتظار، ابعاد گوناگون آن و وظایف منتظران را بررسی می‌کند. سخنران در آغاز، از ولادت آن حضرت به عنوان «تولّد نور» یاد می‌کند و این رویداد را تحوّلی بزرگ در مسیر امامت و ادامهٔ زندگی بشری می‌خواند. همچنین، عید نیمه‌شعبان را هم‌تراز با شب‌های قدر، اوقاتی برای توجّه، تذکّر و توسّل، و روز امید و ایمان به آینده‌ای روشن می‌داند.
در ادامه، به موضوع انتظار به عنوان یکی از پربرکت‌ترین حالات انسان پرداخته می‌شود و ابعاد مثبت و منفی آن تحلیل می‌گردد. انتظار مثبت به معنای قانع‌نشدن به وضع موجود و تلاش برای بهبود آن، و انتظار منفی به معنای تسلیم‌شدن در برابر پیشامدها تعریف می‌شود. همچنین، وظیفهٔ منتظران با توجّه به اعمال معنوی و اخلاقی، تقویت پیوندهای دینی، اعتقادی و عاطفی با مؤمنان و آماده‌سازی خود برای رویارویی با ستمگران تشریح می‌شود. ایجاد زمینه‌های ظهور، از دیگر مباحث مهم این مجموعه است که بر عهدهٔ مسلمانان راستین در دوران غیبت نهاده شده و با عمل به احکام اسلامی و حاکمیت قرآن و اسلام محقّق می‌شود.
سخنران، ظهور حضرت مهدی(عج) را ظهور عدالت و دادگستری در سراسر جهان می‌داند و بر ضرورت توجّه به معنای راستین عدالت و روحیهٔ عدالت‌خواهی تأکید می‌ورزد. این کتاب در شش درس، به بررسی میلاد موعود و اثرات آن می‌پردازد و در پایان، به تکاپوهای دشمنان اسلام برای خدشه‌دار کردن مسئلهٔ ظهور اشاره می‌کند. باور به آمدن مصلح آسمانی و امید به آینده‌ای روشن و برپایی عدل، نه‌تنها ویژهٔ مسلمانان، بلکه در دیگر ادیان آسمانی نیز مورد توجّه قرار گرفته و ظهور منجی، از برجسته‌ترین رویدادهای پیش‌بینیشده در این ادیان است.
