این منطقه تاریخی و باستانی در دو سوی رود آمودریا یا جیحون واقع شده است. در گذشته، شغنان و بدخشان یک سرزمین واحد به شمار می‌رفتند، اما در سال ۱۸۹۶ میلادی، به دلیل رقابت‌های روسیه تزاری و انگلستان که بر نواحی ماوراءالنهر و افغانستان تسلط یافتند، این منطقه به دو بخش تقسیم شد؛ بخشی به تاجیکستان و بخشی دیگر به افغانستان تعلق گرفت. شغنان از دیرباز محل سکونت اقوام ایرانی بوده و مردم آن به لهجه شغنانی که از زبان‌های باستانی ایران است، صحبت می‌کردند. این ناحیه در اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم هجری به تصرف مسلمانان درآمد. در گذشته، مذهب ساکنان این منطقه خورشیدپرستی یا آتش‌پرستی بوده و برخی از آنان را زردشتی می‌دانند. امروزه، بیشتر ساکنان شغنان از پیروان مذهب شیعه اسماعیلی هستند.
شغنان
لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی
جملاتی از کلمه شغنان
بنابراین، زبان شغنانی در حال حاضر در حال نابودی نیست، اما در آینده به‌طور بالقوه می‌تواند در معرض خطر نابودی قرار گیرد. زبان شغنانی و دیگر زبان‌های پامیری به دلیل انزوای نسبی منطقه به خوبی حفظ شده‌اند.