دانشنامه اسلامی
نجیب الله، متخلص به توروایانا، در ۱۲۸۱ ش /۱۳۲۰ در جلال آباد به دنیا آمد. وی از نوادگان امیر دوست محمدخان، بنیانگذار سلسلة شاهان و امیرانِ محمدزائی در افغانستان، بود. پدرش، محمدیونس، در روزگار امیرحبیب الله، پادشاه افغانستان، سرهنگ بود و در عهد سلطنت امیرامان الله، ریاست شهرداری کابل را بر عهده داشت. مادرش، هاجره، ملقب به اُخت السّراج، دختر امیرعبدالرحمان خان و خواهر امیرحبیب الله خان بود. نجیب الله تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مدرسة امانیّة (لیسة امانی) کابل به پایان رساند. سپس، برای ادامة تحصیل به انگلستان رفت و در رشته حقوق و علوم سیاسی دکتری گرفت و به میهن بازگشت. مدتی به تدریس در دانشگاهِ کابل و خدمت در وزارتِ امورخارجه پرداخت. چندی نیز وزیرِ معارف (آموزش و پرورش) افغانستان بود. در همان دوره به تهران آمد (۲۲ آذر ۱۳۲۷) و از مؤسسات آموزش و علمی دیدار کرد. علی اصغر حکمت در سفر به افغانستان (۱۳۲۶ ش) با نجیب الله خان در وزارتِ معارف ملاقات داشته و در سفرنامه اش از او به نیکی یاد کرده است.
شاعر و نویسنده خوش قریحه
توروایانا از شاعران و نویسندگانِ خوش قریحه، خوش بیان، لطیفه گو، پُرکار و بااستعداد بود. برخی از آثارش در مطبوعاتِ ایران چاپ شده است، از جمله مثنوی «شام هری» با تصویری از توروایانا در مجلة یغما و غزل «افسانة عشّاق» در همان مجله. این غزل در حضور توروایانا در انجمنِ ادبیِ فرهنگستان ایران خوانده شده است. آثار توروایانا بیانگرِ علاقة او به تاریخ و افتخارات باستانیِ میهنش است.
سفارت
توروایانا پس از پایان خدمتش در وزارت معارف، سفیرِ افغانستان در چند کشور خارجی، از جمله هندوستان و ایالات متحدة امریکا، شد. هم زمان با سفارتِ توروایانا در هند، علی اصغر حکمت هم سفیر ایران در هند بود. حکمت، که با توروایانا دوستی صمیمانه داشت، وی را مردی بسیار متین و مهربان و ادیب و شعردانی خوش صحبت معرفی کرده و کثرت اطلاعات او را راجع به هندوستان و علمای قدیم و جدیدِ هند و اوضاع سیاسی آن جا ستوده است. ضیافتِ باشکوهی که حکمت به مناسبت پایان سفارت توروایانا در هند، برپا داشته بود، نشانة احترام او به شخصیت علمی و فرهنگی توروایاناست. توروایانا، افزون بر فارسی و پشتو، انگلیسی و فرانسه و عربی و ترکی نیز می دانست. وی در ۱۳۴۴ ش در نیوجرسی درگذشت.
آثار
...