شورا در دولت نبوی یکی از اصول مهم سیره پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و اوصیای آن حضرت بود. پیامبر با مشورت کردن، از یک سو مسلمانان را به اهمیت این سنت آگاه می‌کرد و از سوی دیگر، آنان را به پیروی از آن در زندگی فردی و اجتماعی ترغیب می‌نمود. این عمل نشان می‌داد که مشورت، نه تنها یک ابزار مدیریتی، بلکه یک اصل اخلاقی و اجتماعی است که موجب الفت، اتحاد و مشارکت مردم در امور جامعه می‌شود. مشورت پیامبر با اصحابش، با وجود عصمت و کمال اندیشه ایشان، الگویی عملی بود که اهمیت خرد جمعی و احترام به نظرات دیگران را به مسلمانان می‌آموخت.
جایگاه شورا نزد پیامبر بسیار والاست. آن حضرت نه تنها خود مشورت می‌کرد، بلکه مسلمانان را نیز به این عمل سفارش می‌نمود و تأکید داشت که آنان از این سیره پیروی کنند. علی علیه‌السلام نقل می‌کند که پیامبر فرمودند: «هیچ بنده‌ای با مشورت کردن بدبخت نشد و هیچ کس با بی‌نیاز دانستن خود از مشورت، سعادت نیافت.» مشورت سبب می‌شود که خطاها شناسایی شوند و تصمیمات صحیح‌تر اتخاذ شود. همچنین، پیامبر فرموده‌اند: «برخی از آرا را به برخی دیگر عرضه کنید تا رای درست به دست آید.» بدین ترتیب، شورا ابزار دستیابی به راه حل‌های درست و هدایت به سوی بهترین امور است.
مشورت در حکومت و جامعه اهمیت حیاتی دارد. حکومتی که فاقد سنت شورا باشد، دچار خودسری و ناهماهنگی می‌شود، اما حکومتی که مشورت را اصل قرار دهد، مسیر هدایت و اصلاح جامعه هموار می‌شود. پیامبر فرموده‌اند: «هیچ قومی مشورت نکردند، جز آنکه به بهترین امور هدایت یافتند.» در نگاه ایشان، فقدان شورا، رشد فکری مردم را محدود و شخصیت آنان را تضعیف می‌کند، در حالی که جامعه‌ای که امور خود را با مشورت پیش می‌برد، کمتر دچار لغزش، پشیمانی و بی‌عدالتی می‌شود و حیات اجتماعی و اخلاقی آن زنده و پویا باقی می‌ماند.
