زاب شرقی نام رودی مهم در منطقه‌ی کردستان است. این رود که در متون جغرافیایی تاریخی و دائرةالمعارف‌های معتبری مانند قاموس‌الاعلام ترکی و دائرةالمعارف بستانی از آن یاد شده، اغلب در تقابل با رود دیگری به نام زاب کبیر یا زاب بزرگ مورد توجه قرار می‌گیرد. این دو رودخانه، به‌عنوان شریان‌های حیاتی در تاریخ و جغرافیای منطقه، نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری تحولات تاریخی و استقرار سکونتگاه‌های بشری داشته‌اند.
موقعیت جغرافیایی و ویژگی‌های طبیعی زاب شرقی، آن را به موضوعی قابل مطالعه در منابع مختلف تبدیل کرده است. این رود که از دامنه‌های کوه‌های زاگرس سرچشمه می‌گیرد، با گذر از مناطق کوهستانی و دره‌های عمیق، در نهایت به رودخانه‌ی دجله می‌پیوندد. جریان مستمر آب آن در طول تاریخ، زمینه‌ساز شکوفایی کشاورزی و تشکیل تمدن‌های درخشان در حاشیه‌ی خود شده است. بر اساس مستندات موجود، بررسی دقیق‌تر ویژگی‌های هیدرولوژیک و تاریخی این رود، در مدخل مربوط به زاب کبیر در همین کتاب به تفصیل آمده است.
اهمیت تاریخی زاب شرقی تنها به جغرافیا محدود نمی‌شود، بلکه این رود شاهد رویدادهای تاریخی بزرگی بوده است. از جمله می‌توان به نبردها در حواشی این رود اشاره کرد که گاه سرنوشت امپراتوری‌ها را تغییر داده‌اند. امروزه نیز این رودخانه کماکان به‌عنوان یک منبع آبی حیاتی برای ساکنان مناطق شرقی کردستان ایفای نقش می‌کند و مطالعه‌ی آن برای درک بهتر تاریخ و جغرافیای خاورمیانه ضروری به نظر می‌رسد.
