کتاب «بررسی تاریخی، سیاسی و اجتماعی اسناد بندرعباس» اثر مشترک دکتر حسن حبیبی و دکتر محمدباقر وثوقی است که در سال ۱۳۹۰ توسط بنیاد ایرانشناسی منتشر شده است. این اثر به تحلیل و بررسی اسناد تاریخی بندرعباس در فاصله زمانی ۱۲۲۷ تا ۱۳۲۱ هجری قمری میپردازد و بهویژه بر تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی این بندر در دوره قاجار تمرکز دارد.
ساختار و محتوای کتاب
کتاب در پنج بخش اصلی تنظیم شده است:
مقدمه: در این بخش، نویسندگان به اهمیت و ضرورت بررسی اسناد بندرعباس و روششناسی پژوهش خود پرداختهاند.
بررسی تاریخی، سیاسی و اجتماعی بندرعباس: این بخش به تحولات تاریخی و اجتماعی بندرعباس از دوره صفویه تا آغاز دوره قاجار میپردازد.
مطالعه تطبیقی اسناد بندرعباس: در این قسمت، اسناد بندرعباس با اسناد سایر بنادر جنوبی ایران مقایسه شدهاند.
تحلیل محتوای اسناد: این بخش به بررسی محتوای اسناد از منظر زبانشناسی، ادبیات، مدیریت و روابط خارجی میپردازد.
فهرست اسناد و پیوستها: در این قسمت، فهرستی از اسناد مورد بررسی همراه با پیوستهای مرتبط ارائه شده است.
ویژگیهای برجسته کتاب
گردآوری بیش از ۴۰۰ سند: نویسندگان با جستجو در منابع مختلف، بیش از ۴۰۰ سند مرتبط با بندرعباس را گردآوری کردهاند که بسیاری از آنها برای نخستینبار منتشر میشوند.
تحلیل چندجانبه اسناد: کتاب با رویکردی چندجانبه، اسناد را از جنبههای مختلف تاریخی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی تحلیل کرده است.
ارائه فهرستهای مفید: در انتهای کتاب، فهرستهای متعددی از جمله فهرست حکام، شهبندرها، تجار و دیگر شخصیتهای مرتبط با بندرعباس ارائه شده است که برای پژوهشگران مفید است.
این کتاب بهعنوان یک منبع معتبر برای پژوهشگران تاریخ ایران، بهویژه تاریخ دوره قاجار، بهشمار میآید و در کتابخانههای معتبر کشور موجود است.