دانشنامه اسلامی
برخی علل و اسباب باعث پیدا شدن مغالطه لفظی می شوند. اسباب مغالطه لفظی بر دو قسم است:۱. اسباب مغالطه لفظ مفرد.۲. اسباب مغالطه لفظ مرکب.
توضیح اصطلاح
یکی از اسباب مغالطه لفظ مفرد «اشتراک شکل لفظ» است و آن اشتباهی است که در کیفیت و صورت (شکل) لفظ از لحاظ اتحاد و اشتراک شکل لفظ به وجود می آید؛ مانند لفظ عدل که گاهی مصدر و گاهی صفت است و همین اشتراک لفظی باعث مغالطه می شود و مانند الفاظ «کُلْفَتْ» و «کُلُفْت» و الفاظ «خُرْما» و «خَرِما» که در ظاهر مشترک اند و سبب مغالطه می شوند و همچنین علل و اسباب دیگر که زمینه مغالطه لفظی را فراهم می کنند.
علل خطای لفظی
الف) علل خطای لفظی مرتبط با لفظ مفرد سه چیز است، زیرا خطا یا به دلیل اشتراک در جوهر لفظ مفرد است و یا به دلیل اشتراک در هیئت و شکل آن (اشتراک شکل لفظ)، و در صورت دوم یا در هیئت ذاتی آن است یا در هیئت عارضی و خارجی آن؛ مانند: اغلاطی که در زبان عربی بر اثر اشتباه در اعراب گذاری، و یا در زبان عربی و فارسی بر اثر اشتباه در اعجام یا اهمال و یا ابهام پیش می آید. ب) علل خطای لفظی مرتبط با لفظ مرکب نیز سه چیز است، زیرا خطا یا به دلیل اشتراک در ترکیب احتمالی دو معنا، یا در وجود ترکیب و یا عدم ترکیب روی می دهد، به این نحو که مرکب، غیر مرکب، و غیر مرکب، مرکب پنداشته می شود.
مستندات مقاله
...
