صفات ذات و صفات فعل

در علم کلام و فلسفه اسلامی، به خصوص در مباحث مربوط به خداشناسی، صفات خداوند به دو دسته کلی تقسیم می‌شود: صفات ذات و صفات فعل. در ادامه به توضیح هر یک از این دو دسته می‌پردازیم:

صفات ذات: به ویژگی‌ها و خصوصیات ذاتی خداوند اشاره دارد که به ذات او تعلق دارند و مستقل از هر نوع فعل یا عمل هستند. این صفات به خودی خود بیانگر ماهیت و وجود خداوند هستند. برخی از این صفات عبارتند از:

وجود: خداوند وجود دارد و وجود او از خود اوست.
واحدیت: خداوند یگانه است و هیچ شریکی ندارد.
قدرت: خداوند قادر مطلق است و هیچ چیزی نمی‌تواند او را محدود کند.
علم: خداوند عالم است و هیچ چیزی از علم او پنهان نیست.
حیات: خداوند زنده است و حیات او از ذات او نشأت می‌گیرد.
اراده: خداوند دارای اراده است و همه چیز بر اساس اراده او تحقق می‌یابد.

صفات فعل: به ویژگی‌ها و صفاتی اشاره دارد که به اعمال و افعال خداوند مربوط می‌شوند. این صفات به نحوه تأثیرگذاری خداوند بر عالم و خلقت اشاره دارند. برخی از این صفات عبارتند از:

خالق: خداوند خالق همه چیز است و به وجود آوردن موجودات از صفات فعل اوست.
رازق: خداوند روزی‌دهنده است و به موجودات روزی می‌دهد.
مغفره: خداوند آمرزنده است و می‌تواند گناهان بندگان را ببخشد.
مدبّر: خداوند جهان را تدبیر می‌کند و بر همه امور تسلط دارد.

دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] صفات ذات و صفات فعل از تقسیم بندی های صفات خدا در علم کلام اسلامی است. در اصطلاح رایج، هرگاه برای انتزاع و فهم یک صفت از خداوند تنها لحاظ ذات او کافی باشد، آن صفت، صفت ذات خواهد بود و هرگاه برای این انتزاع لحاظ دو طرف -ذات پروردگار و مخلوق او- لازم باشد، آن صفت صفت فعل خواهد بود. برای نمونه، حیات و قدرت از صفات ذات و رزق از صفات فعل است.
صفات خداوند از جهتی به صفات ذاتی و صفات فعلی تقسیم شده اند. در تبیین چیستی صفات ذاتی و فعلی دو اصطلاح وجود دارد:
هر گاه برای انتزاع صفتی از ذات و وصف کردن ذات به آن صفت، تنها تصور ذات الهی کافی بوده و تصور فاعلیت خداوند لازم نباشد، آن صفت، صفت ذات یا ذاتی خواهد بود. مانند صفت حیات و حی، اراده و مرید، علم و عالم، قدرت و قادر. و هر گاه تصور فاعلیت خداوند لازم باشد، آن را صفت فعل یا فاعل گویند، مانند خلق و خالق، رزق و رازق، اماته و ممیت، احیاء و محیی، مغفرت و غافر، انتقام و منتقم، و مانند آن. صفات ذاتی عین ذات و همچون ذات، قدیم و نامحدودند. این اصطلاح در کتب فلسفه و کلام رایج تر است.

جملاتی از کلمه صفات ذات و صفات فعل

اين ضابطه دقيق، در تشخيص و بازشناسى صفات ذات از صفات فعل را مرحوم كلينى با عنوان جملة القول فى صفات الذات و صفات الفعل چنين بيان كرده است: ان كل شيئين و صفت الله بهما و كانا جميعا فىالوجود فذلك صفة الفعل (اصول كافى، ج 1، باب حدوث الاءسماء). بحث مبسوط در معيار تشخيص صفات ذات و صفات فعل در سوره مباركه حشر خواهد آمد.

فال گیر
بیا فالت رو بگیرم!!! بزن بریم