در علم کلام و فلسفه اسلامی، به خصوص در مباحث مربوط به خداشناسی، صفات خداوند به دو دسته کلی تقسیم میشود: صفات ذات و صفات فعل. در ادامه به توضیح هر یک از این دو دسته میپردازیم:
صفات ذات: به ویژگیها و خصوصیات ذاتی خداوند اشاره دارد که به ذات او تعلق دارند و مستقل از هر نوع فعل یا عمل هستند. این صفات به خودی خود بیانگر ماهیت و وجود خداوند هستند. برخی از این صفات عبارتند از:
وجود: خداوند وجود دارد و وجود او از خود اوست.
واحدیت: خداوند یگانه است و هیچ شریکی ندارد.
قدرت: خداوند قادر مطلق است و هیچ چیزی نمیتواند او را محدود کند.
علم: خداوند عالم است و هیچ چیزی از علم او پنهان نیست.
حیات: خداوند زنده است و حیات او از ذات او نشأت میگیرد.
اراده: خداوند دارای اراده است و همه چیز بر اساس اراده او تحقق مییابد.
صفات فعل: به ویژگیها و صفاتی اشاره دارد که به اعمال و افعال خداوند مربوط میشوند. این صفات به نحوه تأثیرگذاری خداوند بر عالم و خلقت اشاره دارند. برخی از این صفات عبارتند از:
خالق: خداوند خالق همه چیز است و به وجود آوردن موجودات از صفات فعل اوست.
رازق: خداوند روزیدهنده است و به موجودات روزی میدهد.
مغفره: خداوند آمرزنده است و میتواند گناهان بندگان را ببخشد.
مدبّر: خداوند جهان را تدبیر میکند و بر همه امور تسلط دارد.