حقوق فرزندان

در جامعه، رعایت حقوق متقابل افراد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و یکی از اساسی‌ترین این روابط، حقوقی است که فرزندان بر عهدهٔ پدر و مادر دارند. «حق» در لغت به معنای امر واجب، ثابت و مطابق با واقع است و در گسترهٔ مفاهیم دینی و اجتماعی، به اموری اطلاق می‌شود که بر اساس حکمت الهی، ثبات و اعتبار یافته‌اند. در منطق قرآن، حق تنها به باورها یا اموری گفته نمی‌شود که مردم آن را درست می‌پندارند، بلکه حقیقتِ دارای اعتبار، چیزی است که خداوند آن را در عرصهٔ تکوین یا تشریع مقرر کرده است. از این رو، حقوقی مانند حقوق مالی، حقوق برادرانه و نیز حقوق والدین نسبت به فرزندان، همگی بر اساس اراده و تشریع الهی تعریف شده‌اند.

خداوند در قرآن کریم با بیان آیاتی روشن، حقوق فرزندان را تبیین نموده و پدران و مادران را به رعایت دقیق این حقوق فراخوانده است. آنجا که می‌فرماید: «یُوصِیکُمُ اللَّهُ فِی أَوْلَادِکُمْ...» (خداوند شما را دربارهٔ فرزندانتان سفارش می‌کند...)، نشان‌دهندهٔ اهتمام ویژهٔ اسلام به تربیت، نگهداری و تأمین نیازهای مادی و معنوی فرزندان است. این توصیه‌ها تنها شامل مسائل اقتصادی نمی‌شود، بلکه بر آموزش ارزش‌های اخلاقی، پرورش فکری و عاطفی و ایجاد محیطی امن و پایدار برای رشد آنان نیز تأکید دارد.

رعایت این حقوق، نه تنها باعث استحکام بنیان خانواده می‌شود، بلکه تأثیر مستقیمی بر سلامت و تعادل جامعه دارد. وقتی پدر و مادر به وظایف خود در قبال فرزندان آگاه باشند و آن را با مسئولیت‌پذیری کامل اجرا کنند، نسلی متعهد، آگاه و توانمند پرورش می‌یابد که خود، حامل ارزش‌های انسانی و دینی خواهد بود. بنابراین، التزام به حقوق فرزندان، پاس‌داشت حقی است الهی و زمینه‌ساز شکوفایی استعدادها و سعادت دنیوی و اخروی اعضای جامعه.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] یکی از مسائل مهم در جامعه، حقوق متقابل افراد در مقابل یکدیگر است و یکی از مهم ترین آنها حقوق فرزندان بر پدر و مادر می باشد.
حقوق جمع «حق» است که در لغت به معنای واجب، ثبوت مطابق با واقع و مطابقت و وقوع شی ء در محل خودش آمده که این معنا در تمام مصادیق قابل تطبیق می باشد.برخی نیز برای «حق» وجوه مختلفی شمرده اند:۱. به معنی ایجادکننده چیزی از روی حکمت؛۲. خود موجودی که به مقتضای حکمت ایجاد شده؛۳. اعتقاد مطابق با واقعیت؛۴. واجبی که اتیان شود.البته در منطق قرآن هر چیزی «حق» نیست، هر چند مردم آن را حق بپندارند؛ بلکه حق عبارت است از چیزی که خدا آن را محقق و دارای ثبوت کرده (در عالم ایجاد یا در عالم تشریع)؛ بنابراین «حق» در عالم تشریع و در ظرف اجتماع دینی عبارت است از چیزی که خداوند آن را به عنوان «حق» قرار داده؛ مانند: حقوق مالی، حقوق برادران و حقوقی که پدر و مادر بر فرزند دارد..
حقوق فرزندان در قرآن
خداوند در قرآن کریم برای فرزندان، حقوقی را بیان نموده و پدر و مادر را بر پای بند بودن به این حقوق، سفارش کرده است:«یوصیکمُ اللّهُ فی اَولادِکم...» «خداوند درباره فرزندانتان به شما سفارش می کند...»؛ در ادامه به این موارد اشاره می شود.
← حق حیات
۱. ↑ مهیار، رضا؛ فرهنگ ابجدی عربی- فارسی، بی تا، ص۳۳۷.۲. ↑ العین، ج۳، ص۶.
...
[ویکی اهل البیت] حقوق جمع "حق" است. که در لغت به معنای واجب، ثبوت مطابق با واقع، و مطابقت و وقوع شی ء در محل خودش آمده که این معنا در تمام مصادیق قابل تطبیق می باشد. برخی نیز برای "حق" وجوه مختلفی شمرده اند:
البته در منطق قرآن هر چیزی "حق" نیست، هر چند مردم آن را حق بپندارند؛ بلکه حق عبارت است از چیزی که خدا آن را محقق و دارای ثبوت کرده (در عالم ایجاد یا در عالم تشریع)؛ بنابراین "حق" در عالم تشریع و در ظرف اجتماع دینی عبارتست از چیزی که خداوند آن را به عنوان "حق" قرار داده؛ مانند: حقوق مالی، حقوق برادران و حقوقی که پدر و مادر بر فرزند دارد. در این مقاله از حقوقی بحث می شود که فرزند مستحق آن است.
قرآن برای "فرزندان" واژگان متفاوتی را بکار برده، از جمله: ذریّه، بُنیّ و بَنون، أولاد و اسباط؛ و در این نوشتار آیاتی را بررسی می کنیم که درباره ی حقوق فرزندان سخن گفته است.
خداوند در قرآن کریم برای فرزندان حقوقی را بیان نموده و پدر و مادر را بر پایبند بودن به این حقوق سفارش کرده است:
«یوصیکُمُ اللّهُ فی اَولادِکُم...»؛ خداوند درباره ی فرزندانتان به شما سفارش می کند...
یکی از حقوقی که خداوند برای فرزند قائل شده، حق حیات است که قرآن این حق عظیم را در جامعه ی بشری به شکل سزاوار برای فرزند، قبل از تولد و بعد از آن مطرح می کند:
«وَلاتَقْتُلُوا أَوْلادَکُمْ مِنْ إِمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُکُمْ وَ إِیاهُم...»؛ و فرزندانتان را از (ترس) فقر، نکشید! ما شما و آنها را روزی می دهیم...