هم‌شراب یک ترکیب وصفی در زبان فارسی است که از دو جزء هم به‌معنی همراه و مشترک، و شراب تشکیل شده است. این واژه در اصل برای اشاره به فردی به‌کار می‌رود که در یک مجلس، هم‌پیاله و هم‌کاسۀ شخص دیگری باشد. به بیان دیگر، هم‌شراب به کسی اطلاق می‌شود که در نوشیدن شراب با دیگری شریک و همراه است.
در مفهوم گسترده‌تر، این واژه می‌تواند برای توصیف هرگونه همنشینی و رفاقت نزدیک به‌کار رود و تنها به معنای تحت‌اللفظی آن محدود نمی‌شود. به این ترتیب، هم‌شراب گاهی به‌جای واژه‌هایی مانند ندیم یا همنشین نیز استفاده می‌شود و بر پیوند و همراهی دلالت دارد.
با توجه به تحولات زبانی و فرهنگی، امروزه استفاده از این قبیل واژه‌ها بیشتر در متون ادبی، اشعار کهن و پژوهش‌های تاریخی دیده می‌شود و در گفتمان روزمره کمتر به‌کار می‌رود. با این حال، شناخت چنین ترکیباتی برای درک بهتر میراث غنی ادبیات فارسی و ظرافت‌های زبانی ضروری به‌نظر می‌رسد.
