میرعماد

لغت نامه دهخدا

میرعماد. [ ع ِ ] ( اِخ ) حسنی سیفی قزوینی، ملقب به عمادالملک و مشهور به «میر» و«میرعماد»، خطاط معروف. رجوع به عماد قزوینی شود.

فرهنگ فارسی

حسنی سیفی قزوینی ملقب به عماد الملک و مشهور به میر و میر عماد خطاط معروف

دانشنامه آزاد فارسی

میرعماد (قزوین ۹۶۱ـ اصفهان ۱۰۲۴ق)
نمونه ای از خط (نام اصلی: میرمحمدبن حسین حسنی سیفی قزوینی) خوشنویس صاحب سبک ایرانی. از مشهورترین نستعلیق نویسان، ملقب به عمادالملک و میر، که مقدمات علوم و خط را در قزوین آموخت و برای تکمیل خوشنویسی به تبریز نزد ملامحمدحسین تبریزی رفت؛ پس از سفر به عثمانی و حجاز در اصفهان سکنا گزید و در دربار شاه عباس مشغول به کار شد. هم دورۀ علی رضا عباسی (تبریزی) بود. بر اثر سعایت بدخواهان، به فرمان شاه عباس اول صفوی (حک: ۹۹۶ـ ۱۰۳۸ق) و به دست مقصودبیگ مسگر در ۶۳سالگی به قتل رسید و در مسجد مقصود بیگ، در دروازه طوقچی اصفهان، به خاک سپرده شد. مشهورترین شاگردان میرعماد عبارت بودند از نورالدین محمد لاهیجی، ملقب به «نورا»؛ عبدالرشید دیلمی، معروف به «رشیدا»؛ میرابراهیم ابوتراب، ملقب به «تُرابا»؛ عبدالجبار اصفهانی؛ محمدصادق خاتون آبادی؛ درویش عبدی بخارایی؛ و دخترش گوهرشاد. شیوۀ او در خط نستعلیق شیوا ترین است؛ خفی را خوش و جلی را استوار و شیرین می نوشت. ده ها کتاب و رساله و قطعات نفیس از او در کتابخانه ها، موزه ها، و مجموعه های خصوصی در ایران و خارج از کشور نگهداری می شود. کتیبه ای به خط میرعماد در تکیۀ میر در تخت پولاد اصفهان هنوز پابرجاست. در پایانِ آثار میر بیشتر رقمِ (نام) عمادالحسنی دیده می شود، اما رقم هایی چون عماد، میرعماد، میرعماد حسنی، میرعماد حسنی قزوینی، و عمادالملک الحسنی نیز دیده می شود.

جمله سازی با میرعماد

از اواسط سدۀ دهم هجری مهاجرت شاعران و خوشنویسان ایرانی به شبه قاره نمود افزایش یافت و در سده یازدهم هجری به اوج خود رسید. از جملۀ عوامل مهاجرت خوشنویسان در ربع دوم سدۀ یازدهم هجری، کشته شدن میرعماد قزوینی به اشارۀ شاه عباس صفوی بود که باعث دلسردی و مهاجرت بسیاری از شاگردان او شد. (از جمله عبدالرشید دیلمی)
خط شکسته نستعلیق به‌دست محمدشفیع هروی حسینی هراتی کامل‌تر شد و عبدالمجید طالقانی قواعد جدیدی برای آن وضع نمود و آن را به اوج رساند. درویش عبدالمجید شکسته نستعلیق را به جایی رساند که میرعماد در نستعلیق انجام داده بود. پس از او می‌توان از سید علی‌اکبر گلستانه و میرزا غلامرضا اصفهانی به عنوان شکسته‌نویسان بزرگ نام برد که در ترویج خط شکسته نقش مهمی ایفا نمودند.
عبدالرشید دیلمی (درگذشت ۱۰۸۱ه‍.ق) از خوشنویسان و نستعلیق‌نویسان صاحب‌نام سده یازده هجری در ایران و هند به‌شمار می‌رود. او خواهرزاده و شاگرد میرعماد بود. در ایران معروف به عبدالرشید و رشیدا و در هندوستان آقارشید و آقا خوانده می‌شد. او پس از قتل میرعماد از جمله خوشنویسان ایرانی بود که به هند رفت و در دربار شاه جهان و اورنگ زیب فعالیت کرد. وی در آگرا مناصب عالی داشت و مرفه زندگی می‌کرد.