عالی قاپو به معنای دروازه بزرگ است و به چهار بنای تاریخی در چهار پایتخت ایران اشاره دارد. این بناها هر یک در دوره‌های مختلف تاریخی ساخته شده‌اند و از نظر معماری و فرهنگی اهمیت ویژه‌ای دارند.
در اصفهان:
موقعیت: این بنا در غرب میدان نقش جهان (میدان امام کنونی) واقع شده است.
ارتفاع و ساختار: عالی قاپو شش طبقه و با ارتفاع ۴۸ متر است. بخش‌هایی از این بنا به دوره سلجوقیان و تیموریان برمی‌گردد، اما در دوره شاه عباس اول تکمیل شد و تزئینات باشکوهی مانند گچبری و نقاشیهای معروف علیرضا عباسی به آن اضافه شده است.
کاربرد: این بنا محل برگزاری مراسم‌های رسمی و تماشای نمایش‌های مختلف مانند رژه سپاهیان و بازی‌های چوگان بوده است. ایوان بزرگ آن با دوازده ستون چوبی و حوض مسی، از ویژگی‌های بارز آن است.
در تبریز:
ساخت و ساز: این بنا توسط نجفقلی خان دنبلی ساخته شد و به درب اعلی معروف بود.
تاریخ: در دوره عباس میرزا نایب‌السلطنه، نام عالی قاپو به این بنا اطلاق شد و پس از آن در دوره مظفرالدین شاه قاجار تعمیراتی در آن انجام شد. در سال ۱۳۱۲ش دچار آتش‌سوزی شد و قسمت بالایی آن تخریب گردید.
وضعیت کنونی: بخش زیادی از این بنا در سال ۱۳۲۶ش تخریب شد و به جای آن کاخ استانداری ساخته شد.
در تهران:
موقعیت: این بنا در شمال شرقی میدان ارگ و روبه‌روی نقاره‌خانه قرار داشت و به درب سعادت یا عمارت سردر نیز مشهور بود.
ساخت و ساز: اساس این بنا در دوره فتحعلی شاه قاجار گذاشته شد و دارای دو طبقه با تزئینات زیبا بود. در این بنا مراسم‌های نیمه‌رسمی در عید نوروز برگزار می‌شد.
تخریب: عالی قاپو در سال ۱۳۰۹ش در دوره رضاشاه تخریب شد و از کاشیهای آن در سردر ورزشگاه امجدیه استفاده گردید.
در قزوین:
تاریخچه: این بنا از بناهای سلطنتی دوره شاه طهماسب اول صفوی است و در ورودی بزرگ دولت‌خانه قرار داشت.
ویژگی‌ها: در دوره شاه عباس کتیبه‌ای به خط علیرضا عباسی بر سردر آن نصب شد. این بنا محل ملاقات سفیران اسپانیا و عثمانی با شاه عباس بود.
وضعیت کنونی: در دوره‌های بعدی، این بنا به نظمیه و سپس به شهربانی تبدیل شد و امروزه مقر نیروی انتظامی است.
