قطعنامه 598، که در تاریخ 18 تیرماه 1366 توسط شورای امنیت سازمان ملل به تصویب رسید، به عنوان یک سند مهم در تاریخ معاصر ایران و عراق شناخته می‌شود. این قطعنامه به دنبال پایان دادن به جنگ تحمیلی هشت‌ساله بین دو کشور صادر شد و تلاش داشت تا با ایجاد یک چارچوب قانونی، زمینه‌های لازم برای برقراری صلح و امنیت را فراهم آورد. بر اساس این قطعنامه، طرفین متخاصم موظف شدند به فوریت به جنگ خاتمه دهند و به مذاکرات صلح روی آورند. همچنین، برقراری آتش‌بس، تبادل اسرا و بازگشت به مرزهای بین‌المللی از دیگر مفاد این قطعنامه بود که برای ایجاد ثبات و آرامش در منطقه ضروری به شمار می‌رفت. تصویب این قطعنامه، گامی اساسی در جهت حل و فصل اختلافات بین ایران و عراق و همچنین نشان‌دهنده تمایل جامعه جهانی به برقراری صلح و امنیت در این منطقه پرتنش بود. به علاوه، قطعنامه 598 تاکید بر اهمیت احترام به حقوق بشر و حفظ جان غیرنظامیان داشت که در طول جنگ به شدت تحت تاثیر قرار گرفته بودند. با توجه به تبعات گسترده جنگ و پیامدهای آن بر زندگی مردم، این قطعنامه به عنوان یک نقطه عطف در تاریخ دیپلماسی منطقه‌ای و بین‌المللی به حساب می‌آید و نشان‌دهنده عزم جامعه جهانی برای جلوگیری از تکرار چنین فجایعی در آینده است. از این رو، قطعنامه 598 نه تنها به عنوان یک سند قانونی، بلکه به عنوان نمادی از اراده صلح‌جویانه ملت‌ها در تاریخ معاصر باقی خواهد ماند.
قطعنامه ۵۹۸
دانشنامه اسلامی
· اولین نکته قابل ذکر درباره قطعنامه، لحن آمرانه و قاطع قطعنامه آن می باشد که آن را از قطعنامه های قبلی که عموما جنبه توصیه ای داشتند متمایز می سازد.· نکته دوم این است که شورای امنیت برای اولین بار و پس از آنکه قریب هفت سال از جنگ می گذشت، تشخیص داد که در جنگ عراق و ایران نقض صلح وجود دارد و به همین جهت صریحا اعلام داشت که بر طبق مواد ۳۹ و ۴۱ منشور ملل متحد عمل می کند.· شورا در بند ۶ برای اولین بار نظر ایران را قبول کرد و از دبیرکل خواست، هیئت بی طرفی را با مشورت ایران و عراق برای تحقیق درباره مسئولیت درگیری تعیین کند.· بند ۷ قطعنامه نیز در جهت تامین نظر ایران برای دریافت خسارات جنگ است.· قطعنامه مذکور تنها قطعنامه ای است که در طول هشت سال جنگ، پنج عضو دائمی شورای امنیت ماهها تشکیل جلسه دادند تا درباره تهیه متن پیش نویس آن توافق کنند.
مواضع دو کشور
مواضع دو کشور درگیر در ارتباط با قطعنامه به شرح ذیل می باشد:
← ایران
پس از صدور قطعنامه و اعلام موضع «نه رد و نه قبول» از سوی ایران، فشارهای بین المللی برای قبولاندن قطعنامه شدت گرفت، از جمله این فشارها، تهدیدهای مستقیم و غیرمستقیمی بود که علیه ایران به عنوان طرفی که از پذیرش کامل قطعنامه خودداری کرده است به عمل می آمد. به عنوان مثال:سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اینگونه به خبرنگاران اعلام می کرد که:«ایران تا روز جمعه فرصت دارد تا پاسخ قطعی به شورای امنیت بدهد... اگر جواب منفی باشد، واشنگتن به شورای امنیت فشار خواهد آورد تا از تحریم تسلیحاتی جهت اجرای دستور آتش بس حمایت کند.» رونالد ریگان رئیس جمهور وقت آمریکا با اشاره به حضور رئیس جمهوری وقت ایران در اجلاس مجمع عمومی سازمان گفت:«من از این فرصت استفاده می کنم و از ایشان می خواهم که صریحا و بدون ابهام اعلام دارد که ایران قطعنامه مصوب شورای امنیت را که خواستار برقراری آتش بس در جنگ شده است قبول دارد یا نه.... در صورت منفی بودن پاسخ ایران، شورای امنیت راهی جز اعمال مجازات علیه ایران و وادار کردن این کشور به قبول قطعنامه ندارد.» در مقابل تهدیدات فوق و نظایر آن، مواضع ایران تغییری ننمود. رئیس وقت مجلس شورای اسلامی جناب هاشمی رفسنجانی اظهار داشت:«چنانچه شورای امنیت فعالیت خود را در جهت محکوم کردن متجاوز متمرکز کند، ایران آمادگی همکاری همه جانبه با شورای امنیت را خواهد داشت.»
پذیرش قطعنامه
...
جملاتی از کلمه قطعنامه ۵۹۸
رونالد ریگان در ۳۱ شهریور ۱۳۶۶ در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، ایران را رسماً تهدید کرد که اگر به قطعنامه ۵۹۸ پاسخ منفی بدهد، چاره‌ای جز یک «اقدام عملی» باقی نمی‌ماند.
