تَعدّی مصدری عربی از ریشه «ع د و» است که در زبان فارسی بهصورت تَعدّی یا تَعَدّی به کار میرود. این واژه در اصل به معنای درگذشتن از حد و مرز و تجاوز کردن از اندازهٔ مجاز است. بر پایهٔ منابع معتبر لغوی همچون تاجالمصادر بیهقی و منتهیالارب، تعدی بهمعنای گذشتن از کاری، ترک دادن یا فاگذاشتن (عبور کردن) نیز تعریف شده است. در متون کلاسیک، این مفهوم اغلب برای بیان تجاوز از حدود عرفی، اخلاقی یا قانونی به کار میرفته و بر رفتاری فراتر از حد متعارف دلالت داشته است.
معانی گسترده و کاربردی
این واژه در حوزههای گوناگون معانی متعددی یافته است؛ از جمله ستم کردن، ظلم و زورگویی که از کاربردهای پرتکرار آن در متون ادبی و تاریخی بهشمار میرود. برای نمونه، در تاریخ بیهقی از تهور و تعدی به عنوان رفتاری بیپروا و ستمگرانه یاد شده است. همچنین، در منابعی مانند غیاثاللغات و ناظمالاطباء، تعدی بهمعنای افزونیجستن بر دیگری، زبردستی و درازدستی نیز آمده است. علاوه بر این، در اصطلاحات فقهی و حقوقی، تعدی بهمعنای گرفتن مهریۀ زن یا تصرف ناروا در حق دیگری به کار رفته و در حوزۀ چراگاهها، به بینیاز گردانیدن مرتع از خرید گیاه اشاره دارد.