لوح محفوظ

لوح محفوظ به مفهوم خاصی در متون اسلامی و قرآن کریم اشاره دارد، و به طور کلی به معنای کتابی است که در آن تمامی وقایع و سرنوشت‌ها، از جمله تقدیر انسان‌ها و حوادث آینده ثبت شده است.

لوح به معنای صفحه یا تخته‌ای است که بر روی آن چیزی نوشته می‌شود و محفوظ به معنای نگهداری شده یا محافظت شده است. بنابراین، لوح محفوظ به معنای صفحه‌ای است که بر روی آن اطلاعاتی به طور محفوظ و نگهداری شده نوشته شده است.

در قرآن کریم، لوح محفوظ به عنوان مکانی برای ثبت تمامی وقایع و سرنوشت‌ها ذکر شده است. به عنوان مثال، در سوره بروج (آیه ۲۲) به این موضوع اشاره شده است که این قرآن در لوح محفوظ است. این آیه به معنای حفاظت و امانت‌داری از قرآن و همچنین ثبت سرنوشت‌ها در این لوح است.

تصویر معنی لوح محفوظ

لغت نامه دهخدا

لوح محفوظ. [ ل َ ح ِ م َ ] ( ترکیب وصفی، اِ مرکب ) قال اﷲ تعالی: فی لوح محفوظ، قیل هو لوح ما فی السماء و مکتوب مافیه و قیل انه من نور و قیل هو ام الکتاب و قیل هو فی حفظ اﷲ کانه فی لوح. ( منتهی الارب ). ام القرآن. ام الکتاب. کتاب حفیظ. ( ترجمان القرآن ): تقدیر آفریدگار جل جلاله که در لوح محفوظ قلم چنان رانده است تغییر نیابد. ( تاریخ بیهقی ). که تقدیر آفریدگار در لوح محفوظ قلم چنان رانده است. ( تاریخ بیهقی ص 94 )

دانشنامه آزاد فارسی

اصطلاحی در علوم قرآنی و علم کلام. لوح در لغت یعنی هر چیزی که بر روی آن بتوان نوشت، و محفوظ یعنی نگاه داشته شده و مصون از تحریف و تبدیل. نظر قرآن پژوهان و برخی نحله های فکری در معنای اصطلاحی آن متفاوت است. این ترکیب یک بار در قرآن آمده است (بروج، ۲۱ـ۲۲). اهل حدیث معتقدند که خدا در قرآن ما را به وجود آن خبر داده، اما حقیقت آن را بازنگفته و ما باید به آن ایمان آورده و به آن اکتفا کنیم. امام محمد غزالی آن را علم الهی نامیده و برخی آن را نور، امّ الکتاب و امّ القرآن گفته اند. از لوح محفوظ تأویل های دیگری هم در آثار مفسران و عرفا و متکلمان آمده است. روایات در صفت لوح زیاد و مختلف است امّا همۀ آن ها جنبۀ تمثیل دارند یعنی امور معنوی را با زبان مادی مجسم ساخته اند. علامه طباطبایی در تفسیر المیزان گفته اند که مراد از لوح محفوظ یا «کتاب مبین» یا «کتاب مسطور» که در قرآن آمده همان متن اعیان و موجودات با حوادثی است که همراه آن ها هستند و این همراهی از این نظر حتمی است که هر چیزی مترتب بر علت خویش است و پیدایش معلول بعد از وجود علت غیرقابل تخلف است و اگر قرآن کریم نظام علیت و معلولیت را کتاب مبین و لوح محفوظ نامیده است به این منظور بوده که حقیقت امر را به کمک مثال تفهیم نماید.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] طبق آیات و روایات، تمام پدیده های هستی از کوچک و بزرگ در کتاب یا لوحی تکوینی نوشته می شود که این کتاب ویژگی خاص خود را دارد.
لوح در لغت به معنای صفحه ای است که در آن نوشته می شود مانند کاغذ، پوست، سنگ و یا هر چیز دیگری که قابل نوشته شدن باشد و لوح محفوظ کتابی است که تمام پدیده های عالم با قلم تقدیر در آن ثبت شده و از هر گونه تغییری محفوظ است.بدون شک تعبیر لوح و قلم برای تقریب ذهن است و از باب تشبیه و یا تنزیل است و نباید آن را با قلم و کاغذ و کتاب معمولی مقایسه کرد، اگر چه به بزرگی عالم باشد، بلکه آن یک حقیقت والایی مانند عرش و کرسی است که وجود دارد و علم به وجود آن منحصرا از طریق شرع و نقل حاصل می شودو عقل را در آن راهی نیست.
لوح محفوظ از دیدگاه فلسفه
بعضی از فلاسفه لوح محفوظ را همان عقل فعال و یا نفس کلی فلک اعظم دانسته اند که کائنات در آن نقش بسته است. ملا صدرا درباره ی لوح محفوظ چنین توضیح می دهد:«و اما لوح محفوظ پس آن عبارت است از نفس کلی فلکی، بخصوص فلک اقصی؛ چون هر چه در عالم جریان می یابد و یا در آینده جریان خواهد یافت در نفوس فلکی نوشته شده و ثبت شده است چون آن ها به لوازم حرکت های خود آگاهند... پس همان گونه که در کاغذ محسوس نقوش محسوسی به وسیله قلم نوشته می شود، همین طور از عالم عقل فعال صورت های مشخصی ترسیم می شود که به طور کلی علل و اسباب آن مضبوط است، جایگاه این صورت ها نفس کلی است که قلب عالم است ».به نظر تطبیق اصطلاحات شرعی و نقلی با اصطلاحات فلسفی و عقلی، کاری نااستوار و حتی خطرناک است چون فرضیه های علمی و عقلی همواره در معرض باطل شدن و دگرگونی است و این اصطلاحات فلسفی ناظر به هیئت بطلمیوس است که سال هاست باطل شده و به تاریخ علم پیوسته است. بنابراین باید از چنین تطبیق هایی پرهیز نمود و حیطه شرع را آلوده چنین اصطلاحاتی نکرد. البته اگر علم قطعی و تجربی چیزی را ثابت کرد، تطبیق یک مفهوم شرعی و یا آیه ای از قرآن با آن، با رعایت احتیاط اشکالی ندارد ولی این جا از آن موارد نیست.
دیدگاه صحیح
لوح محفوظ، گنجینه ی علم خدا و آیینه صفت عالمیت اوست و چون علم خدا عین ذات اوست، سزاوار نیست که در این لوح تغییری حاصل شود و لذا هیچ وقت در آن تغییر و تبدیلی رخ نمی دهد و محتوای آن همواره ثابت و استوار است و می توانیم بگوییم که لوح محفوظ ظرف علم الهی است؛ البته علم خدا نامحدود است و این که این لوح را ظرف آن یا گنجینه ی آن قلمداد می کنیم نسبت به معلومات است که مجموع پدیده های جهان هستی است و به هر حال محدود است.
لوح محفوظ در قرآن و روایات
...
[ویکی شیعه] لوح محفوظ، صفحه ای است که تمام اتفاقات عالم در آن ثبت شده است. این اتفاقات، همراه با جزئیات کامل است و به هیچ وجه قابل تغییر و دگرگونی نیست. جنس این کتاب معلوم نیست، هرچند قطعا از جنس کتاب کاغذی و مادی نیست. گاهی از این لوح با نام های ام الکتاب، کتاب مسطور، رق منشور، کتاب مکنون و کتاب حفیظ نیز یاد می شود.
در مقابل آن، لوح محو و اثبات قرار دارد که محل ثبت حوادث و اتفاقاتی است که قرار است محقق شود و برخلاف لوح محفوظ، اموری که در آن نوشته شده است، بر اساس شرایط و ضوابطی قابل تغییر و تبدیل است.

جملاتی از کلمه لوح محفوظ

چهارم آن که این مصیبت بر تو نبشته بود و در لوح محفوظ و در راه بود، چون از راه برخاست و بازپس کرده آمد جای شکر بود. شیخ ابوسعید از خر درافتاد. گفت، «الحمدالله» گفتند، «چرا؟» گفت، «از آن که بلا بازپس پشت افتاد». یعنی که واجب بود که این ببود که در قضای ازلی حکم کرده بود.

می توان خواند از جبین رحل مصحف های او رازهای غیب را چون لوح محفوظ آشکار

اگر شوقت امان ندهد ببزم خان خانان رو که نقش لوح محفوظش ز پیشانی عیان بینی

به دانش لوح محفوظ امامت به بخشش گنج مکنون کرامت