کرمانشاه

کرمانشاه (Kermanshah) شهری است در بخش مرکزی استان کرمانشاه در غرب ایران، که به عنوان مرکز استان، شهرستان و بخش شناخته می‌شود. این شهر در فاصله ۵۲۵ کیلومتری از تهران قرار دارد و طبق سرشماری ملی ۲۰۱۶، جمعیت آن ۹۴۶،۶۵۱ نفر بوده است که برآورد ۲۰۲۱ به یک میلیون و ۴۷ هزار نفر می‌رسد.

تاریخچه

این منطقه به عنوان یکی از کهن‌ترین نقاط سکونت در ایران شناخته می‌شود و آثار باستانی نشان می‌دهند که این منطقه از دوران پارینه‌سنگی تحت سکونت بوده است. در دوران ساسانی، این شهر به عنوان یک مرکز مهم و محل تابستانی برای پادشاهان ساسانی شناخته می‌شد و در قرن چهارم میلادی به اوج شکوفایی خود رسید.

در دوران اسلامی، کرمانشاه در سال ۶۲۹ میلادی توسط اعراب فتح شد و در قرن یازدهم تحت حکومت سلجوقیان به یک مرکز فرهنگی و تجاری مهم تبدیل شد. این شهر در طول تاریخ تحت تأثیر حملات مختلفی از جمله حمله مغول‌ها قرار گرفت و در دوران قاجار و پهلوی نیز نقش مهمی ایفا کرد.

اقلیم

این منطقه دارای اقلیم مدیترانه‌ای با تابستان‌های گرم و زمستان‌های سرد است. این شهر در نزدیکی کوه‌های زاگرس واقع شده و بارش‌های قابل توجهی دارد.

جاذبه‌های گردشگری

این شهر دارای جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی متعددی است که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تاق بستان: مجموعه‌ای از کتیبه‌ها و نقش‌برجسته‌های ساسانی که در نزدیکی شهر قرار دارد.

کتیبه بیستون: یکی از آثار جهانی یونسکو که شامل متنی چندزبانه است و به عنوان یک مرجع مهم در رمزگشایی خط میخی شناخته می‌شود.

مکان‌های باستانی دیگر: نظیر غارها، معابد و بازارهای قدیمی که نشان‌دهنده تاریخ غنی این منطقه هستند.

تصویر معنی کرمانشاه

لغت نامه دهخدا

کرمانشاه. [ ک ِ ] ( اِخ ) ( شهر... ) شهر کرمانشاه یکی از شهرهای مهم باختر کشور و مرکز استان پنجم است. در زمان سلاطین ساسانی بنا شد و بانی آن بهرام چهارم،ملقب به کرمانشاه بود و به نام بانی آن نامیده شد. 47 درجه و 5 دقیقه طول و 24 درجه و 19 دقیقه عرض و 1410 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. کرمانشاه در دامنه کوه سفید و 6هزارگزی جنوب رودخانه قره سو واقع شده است. هوای آن سرد و سالم و بری است. از ابنیه قدیم و قابل ملاحظه مسجد عمادالدوله، مسجد حاج محمدتقی، مسجدجامع، مسجد وکیل الدوله معروف به مسجد حاج شهبازخان، مسجد شاهزاده، تکیه معاون الملک و تکیه بیگلربیگی را میتوان نام برد. تصفیه خانه نفت ملی ایران در شمال خاوری این شهر کنار رودخانه قره سو ساخته شده که نفت خام از چاههای نفت شاه به آنجا می رسد و تصفیه می شود. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5 ). در اطراف شهر کتیبه ها و نقوش بسیار از دوره ساسانی موجود است. در زمان آل بویه بناهایی ساخته شده که همه خراب شده است.پس از جنگ حلوان قشون اسلام کرمانشاه را بدون مقاومت مسخر کرد و چون در سر راه شرق به غرب بود اهمیت یافت. از زمان صفویه به بعد که دولت عثمانی کردستان را تصرف کرد. کرمانشاه اهمیت بیشتری پیدا کرد و شاهان صفوی بخصوص شاه اسماعیل در آنجا استحکامات بسیار ساختند. طاق بستان در نزدیکی این شهر در کنار چشمه بزرگی ساخته شده است. ( از جغرافیای سیاسی کیهان ص 453 ). لقب این شهر دارالدولة است. ( یادداشت مؤلف ). قرمیسین. نام شهری و مدینه ای است. ( برهان ). نام شهری است مشهور از بناهای خسروپرویز و نشستنگاه او بوده است. گویند مکان مرتفعی به بلندی یکصد ذرع بشکل مربع برای پرویز ساخته بودند و سنگها را به سیخهای آهن چنان به یکدیگر متصل کرده که در میانه احجار دیده نمی شد و گمان می رفت که یکپارچه سنگ است و پس از اتمام آن عمارت آمدند خدمت او فغفور چین و خاقان ترک و ملک هند وقیصر ملک روم و جلوس کرد در آن عمارت خاصه که هزار درخت کرم یعنی رز انگور در آن کاشته بودند و جشنی خسروانه کرد با شاهان و کرم و بخشایشی فرمود با شاهان.الحاصل ایوان مداین و صورت پرویز و شیرین و شبدیز همه در آن ولایت است و قرمیسین معرب کرمانشاهان است. گویند اصل بنای کنگور از قبادبن پیروز بوده و کرمانشهان در آن کوره ساخته. ( از آنندراج ) ( از انجمن آرا ). شهرکی است [ از جبال ] بر ره حجاج انبوه و آبادان و با نعمت بسیار. ( حدود العالم ). آن را در کتب قرماسین نوشته اند. از اقلیم چهارم است طولش از جزایر خالدات «فج » و عرض آن از خط استوا «لدک »، بهرام بن شاپور ذوالاکتاف ساسانی ساخت و قبادبن فیروز ساسانی تجدید عمارتش کرده، در او جهت خود عمارت عالیه ساخت و پسرش انوشیروان عادل در او دکه ای ساخت صد گز در صد گز و در یک جشن فغفور چین و خاقان ترک و رای هند و قیصر روم او را دستبوس کردند. شهری وسط بوده است اکنون دهی است و صفه شبدیز در آن حدود است و خسروپرویز ساخته و در صحرای آن باغی ساخته بود دو فرسنگ در دو فرسنگ و بعضی از آن مثمر گردانیده، چنانکه همه میوه های سردسیری و گرمسیری در او بودی و باقی چون میدانی به علفزار داشته و در او انواع حیوانات سرداده توالد و تناسل کردندی. ( نزهةالقلوب ). رجوع به جغرافیای غرب ایران،کرد و پیوستگی نژادی و تاریخی او، مجمل التواریخ گلستانه، ایرانشهر ج 2، کرمانشاهان و کرمانشهان شود.

فرهنگ فارسی

۱ - ( استان ) این استان بخش بزرگی از کردستان است و تمام کرمانشاهان و بخش شمالی و غربی لرستان را فراگرفته. رشته های کوهستان پاباق در سراسر این استان کشیده شده و در بین آنها جلگه های حاصلخیز وجود دارد و رودخانه های متعدد پر آب در آنها جاری است. مهمترین رشته کوههای کرمانشاه عبارتند از: کوه بیستون در کرمانشاهان پیشکوه و پشتکوه در لرستان و مهمترین رودهایش: گاماسب که در لرستان سیمره نامیده میشود و در خوزستان کرخه رود دیاله که از دامنه غربی پاتاق به سوی جلگه بین النهرین جریان دارد و برود دجله میریزد. آب و هوای این نواحی بعلت تنوع پستی و بلندی در مناطق کوهستانی سرد و پر برف و باران و دارای تابستان های معتدل و در نواحی جلگه یی زمستانها معتدل و تابستانها گرم است. مردم کرمانشاه را کردها و لرها تشکیل میدهند. مرکز استانداری شهر کرمانشاه و شهرستانهای آن عبارتند از: کرمانشاه سنقر پاوه شاه آباد ایلام قصر شیرین. آثار تاریخی در این استان باقی است که از جمله عبارتند از: بقایای ساختمان های ساسانیان در قصر شیرین بنامهای قصر شیرین حوش کوری چهارده دروازه نقوش برجسته هزاره سوم پیش از میلاد آثار عهد آشور یا نقش برجسته عهد اشکانی دخمه های دوران مادها بنام دکان داود و اطاق فرهاد نزدیک سر پل ذهاب طاق گرا ویرانه های عهد ساسانی در هرسین مسجد عماد الدوله طاق بستان در جانب شمالی بیرون شهر کرمانشاه تنگ کشت در ۹ کیلومتری شمال خاور طاق بستان نقش برجسته و سنگ نبشته های داریوش بزرگ در بیستون نقش برجسته عهد سلوکیان در بیستون نقوش برجسته دوره اشکانی معبد قدیمی در کنگاور و دخمه ای به شکل دخمه های دوره هخامنشی معروف به سکاوند یا ده نو در ناحیه هرسین. مساحت استان کرمانشاه ۵۹۴۴۹٠ کیلومتر و جمعیت آن ۱٠۳٠۷۱۴ تن میباشد. ۲ - ( شهرستان کرمانشاه کرمانشاهان ) شهرستان مرکزی استان کرمانشاه از طرف شمال بشهرستان سنندج از شمال خاور به بخش اسد آباد همدان از جنوب بشهرستان شاه آباد از خاور بشهرستانهای نهاوند و تویسرکان از جنوب خاوری بشهرستان خرم آباد و از باختر به شهرستان قصر شیرین محدود است. هوای این شهرستان معتدل و حداکثر درجه گرما در تابستان ۳۵ درجه میباشد. جمعیت آن قریب ۵۶۸۹۶۳ تن و دارای هشت بخش و ۱۵٠۵ آبادی است. بخشهای مهم آن عبارتند از: هرسین صحنه کنگاورو سنقر. محصول عمده شهرستان غله و میوه است و پالایشگاه نفت آن در کنار رود قره سو واقع شده. ۳ - ( شهر کرمانشاه ) مرکز استانداری استان کرمانشاه و شهرستان کرمانشاه. این شهر در زمان ساسانیان بنا شده و بانی آن بهرام چهارم ملقب به کرمانشاه بوده است. طول آن ۴۷ درجه و ۵ دقیقه عرض ۳۴ درجه و ۱۹ دقیقه و ارتفاع از سطح دریا ۱۴۱۸ متر است. شهر کرمانشاه در ۶ کیلو- متری جنوب رودخانه قره سو در دامنه کوه سفید و در طرفین دره سراب قنبر واقع شده و فاصله اش تا تهران ۵۵۸ کیلومتر است. هوای آن سردسیر و بری است. زمستانها سرد و تابستانها بشدت گرم میشود. پالایشگاه نفت ملی ایران در ۴ کیلومتری شمال خاوری شهر کنار رودخانه قره سو قرار دارد و نقت خام از چاههای نفت شاه و با لوله ۳ انچی جریان دارد. جمعیت شهر کرمانشاه ۲۹٠۶٠٠ تن است. این شهر دارای ۱۶ مسجد قدیمی میباشد که مهمترین آنها عبارتند از: مسجد عمادالدوله مسجد جامع مسجد حاجی شهبازخان مسجد وکل الدوله و مسجد شاهزاده. در اطراف شهر کرمانشاه عده ای از ایلات کرد سنجابی و زنگه سکونت دارند. این شهر چون بر سرا راه بازرگانانی ایران و عراق ( عرب ) قرار گرفته جاده شوسه معتبر آن تهران را ببغداد می پیوندد.

ویکی واژه

استانی در غرب ایران و مرکز این استان، شهر کرمانشاه که با استان‌های همدان، کردستان، لرستان، ایلام و با کشور عراق مرز مشترک دارد. در سنگ نبشته بیستون به کار-مای-سیای اشاره می شود که به باور عده‌ای همان شهر کرمانشاه، به معنای «مکان مقدس مردم ماد» است. کرمانشاه بدین صورت ممکن است در زبان معیار باستان به سه بخش کِر - مان - شاه قابل تجزیه باشد و استنباط کلی به معنی شاه کرمان است؛ اما مفهوم کهن‌تر باید قبایل واجد خانواده و خاندان بوده است.[۱]
کر به معنی کوه، مان پسوند مکان است. کرمانج (کرمانچ) به معنای کوهنشین است و کرمانچان (کرمانچان یا کرمانشان) به معنای سرزمین کرمانج ها یا سرزمین کوهنشینان است.
کرمانشاه (کرمان+شاه) لقب بهرام چهارمک پادشاه ساسانی بوده است که هم به معنای فرمانروای کرمان و هم به معنای فرمانروای کوهستان است.
↑ اما معنی دقیق‌تر از شاید همان ایل و تبار مردم ماد باشد که با مردم پارس ادغام بودند، چون پارسوماش یا پارسوآ به عبارتی شهر باستانی کنگاور مدنظر بوده است