پیراهن

تن‌پوش‌های بدن در طول تاریخ دارای بلندی‌های متفاوتی بودند. گاهی این بلندی تا باسن، گاهی بالای زانو و گاهی تا قوزک پا می‌رسید. در دوران مادها، بدون چین، جلو بسته و تا سر زانو بودند و آستین‌های تنگی داشتند. پیراهن رویی هخامنشیان که به نام کندیس شناخته می‌شد، آستین‌های بسیار گشادی داشت. پیراهن جلوبسته پارتیان (اشکانیان) در ابتدا ساده و کوتاه تا باسن بود، اما به تدریج بلندتر و پرچین‌تر شد. زنان این دوره پیراهنی پرچین و گشاد با آستین‌های تنگ و بسیار بلند می‌پوشیدند که بالاتنه آن در قسمت سینه با نواری تنگ می‌شد. بر روی آن، پیراهنی کوتاه‌تر با یقه‌ای نسبتاً باز و دراپه‌دار (چین‌های ملایم پارچه روی بدن) و پرچین به تن می‌کردند. تن پوش پادشاهان ساسانی تنوع زیادی داشت: دامنی گرد (نیم‌دایره رو به بالا)، دامنی نیم‌دایره (رو به پایین)، دامنی ترک‌دار و برخی با کمر پلیسه و برخی دیگر ساده و جلوباز بودند. بالاتنه همه آن ها یقه‌ای گرد یا اُریب از شانه راست به چپ و آستین‌های تنگ داشتند. تن پوش های زنان در این دوره بلند، گشاد و دراپه‌دار بودند و شامل آستین‌های بلند یا بی‌آستین می‌شدند؛ برخی از آن‌ها با نواری در زیر سینه چین‌های فراوانی ایجاد می‌کردند.

لغت نامه دهخدا

پیراهن. [ هََ ] ( اِ ) پیراهان. پیرهن. پیرهند. جامه نیم تنه ای که زیر لباس بر بدن پوشند. قمیص. ( منتهی الارب ). کرته. سربال. ( دهار ). جبه. سربلة. جلباب. ( منتهی الارب )

فرهنگ معین

(هَ ) [ په. ] (اِ. ) تن پوش، لباس.، ~عثمان کردن بهانه کردن، دستاویز قرار دادن.،~ بیشتر پاره کردن کنایه از: سن و تجربة بیشتر داشتن.

فرهنگ عمید

۱. جامۀ نازک و کوتاه که مردان زیر لباس بر تن می کنند.
۲. جامۀ نازک و بلند زنانه.
* پیراهن کاغذی (کاغذین ) کردن: [قدیمی، مجاز] دادخواهی کردن. &delta، در قدیم رسم بوده که گاهی ستمدیده ای پیراهن یا جامۀ کاغذی بر تن می کرده و به پای عَلَم داد می رفته تا داد او را از ستمگر بستانند.
* پیراهن مراد: [قدیمی] پیراهنی که بعضی از زنان در روز ۲۷ رمضان با پول گدایی خریداری می کنند و در مسجد میان دو نماز ظهر و عصر می دوزند و بر تن می کنند تا حاجتشان برآورده شود.

فرهنگ فارسی

پیرهان، پیرهند، جامه نازک وکوتاه مردانه
چو پیراهن کشیدی بر تن او شدی همراز با پیراهن او. ( مثنوی ) یا پیراهن کشیدن از... برهنه کردن.
پیراهان پیرهن

دانشنامه عمومی

پیراهن نوعی پوشاک است که برای بالاتنه استفاده می شود. در اصل پیراهن نوعی پوشاک است که عمدتاً مردان در زیر لباس رسمی می پوشند. پیراهن مردانه در دو نوع آستین کوتاه و بلند تولید می شود و انواع یقه را دارد.
بیشتر پیراهن های مردانه روی سینه چپ خود جیب دارند که به ندرت مورد استفاده قرار می گیرد، جیب در پیراهن های مردانه برای ایجاد تنوع در مدل افزوده شده است و کاربرد و ضرورت خاصی ندار.
• پیراهن های اسپرت
• تی شرت یقه دار یا پیراهن گلف
• کشباف ورزشی تیم ها
• تی شرت
• کشباف مردانه
• لباس رسمی
در سال ۱۸۷۱ شرکت برون و دیویس ( Brown & Davis Co ) اولین نوع پیراهن را که قسمت سینه آن با دکمه بسته می شد، به ثبت رساند. تا پیش از آن مردم پیراهن را از سر به تن می کردند و پیراهن به یکی از لباس های محبوب آقایان تبدیل شد.
تا قرن هجدهم پیراهن به عنوان زیرپوش استفاده می شود و تنها یقه آن قابل مشاهده بود. تا اواخر قرن نوزدهم پیراهن سفید مظهر ادب بود. فقط ثروتمندان پیراهن خود را چندین بار برای شستشو می دادند. با توجه به اینکه انجام بسیاری از کارها به تمیزی پیراهن صدمه می زد، فقط شخصیت های خاصی مثل اشراف و ثروتمندان می توانستند آن را بپوشند.
به طور سنتی پیراهن البسه ای مردانه است. هرچند زنان در بسیاری از موارد در گذشته بلوز می پوشیده اند. در هر حال در اواسط قرن هجدهم میلادی کم کم به لباسی مناسب زنان نیز تبدیل شدند تا آنکه امروزه لباسی شناخته می شوند که هر دو جنسیت آن را می پوشند.
• یقه
• سرآستین
• آستین بلند ( در نسخه های قدیمی و در نسخه های جدید آستین کوتاه نیز وجود دارد )
• دکمه ( به طور سنتی هفت یا هشت دکمه )
اتو کشی پیراهن نسبت به تی شرت سخت تر است. و معمولاً زمان بیشتری برای اتوکشی صرف می شود.

دانشنامه آزاد فارسی

(یا: تونیک) تن پوش بدن با بلندی متفاوت. بلندی آن گاه تا باسن، گاه بالای زانو و گاه تا قوزک پا بود. پیراهن در روزگار مادها، بدون چین، جلو بسته، تا سرِ زانو و با آستینی تنگ بود. پیراهنِ رویی هخامنشیان، به نام کندیس، آستینی بسیار گشاد داشت. پیراهن تونیک جلوبستۀ پارتیان (اشکانیان) در ابتدا ساده و کوتاه تا باسن بود، اما بعدها بلندتر و پرچین شد. زنان این دوره اول پیراهنی پرچین، گشاد، با آستین هایی تنگ و بسیار بلند می پوشیدند که بالاتنۀ آن در قسمت سینه با نواری تنگ می شد و روی آن پیراهنی کوتاه تر، با یقه ای نسبتاً باز، دراپه دار (چین های ملایم پارچه روی بدن) و پرچین به تن می کردند. پیراهن پادشاهان ساسانی بسیار متنوع بود: پیراهن هایی با دامنی گرد (نیم دایره رو به بالا)، با دامنی نیم دایره (روبه پایین)، با دامنی ترک دار بودند، برخی از کمر پلیسه داشتند و برخی دیگر ساده و جلوباز بودند. بالاتنۀ همۀ این پیراهن ها یقه ای گرد یا اُریب از شانۀ راست به چپ، با آستین هایی تنگ داشتند. پیراهن زنان این دوره بلند، گشاد، دراپه دار، با آستین هایی بلند یا بی آستین بودند؛ برخی با نواری در زیر سینه چین هایی فراوان ایجاد می کرد، برخی ساده و کوتاه و برخی چاک دار بودند. پیراهن زنان در دورۀ خلفا و امویان بلند تا قوزک پا و با آستین هایی بلند بود و روی آن پیراهنی آستین کوتاه می پوشیدند. پیراهن مردان دورۀ عباسیان چسبان، بلند و گاه آستردار بود. پیراهن زنانشان از گردن تا روی سینه دکمه داشت. پیراهن در دورۀ صفاریان تاحدود کمرگاه پایین تر، با آستین های بلند و یقه گرد بود. همین پیراهن را شاهان غزنوی، سلجوقی و خوارزمشاهی نیز زیر قبای خود می پوشیدند. پیراهن زنان و مردان دورۀ مغولان و تیموریان تقریباً شبیه هم بود با آستین هایی بلند و تنگ و بلندتر از قبایی که روی آن می پوشیدند؛ جز آن که پیراهن زنان از یقه تا کمر باز بود و گاه دامن آن پیلی داشت. پیراهن مردان دورۀ صفویه تا زانو و بی یقه بود و روی شانۀ راست با دکمه وصل می شد و زنانشان پیراهنی بلند و گشاد تا زیر زانو می پوشیدند که از جلو تا کمر باز بود و از آن برای شیردادن استفاده می شد. پیراهن ها بسته به موقعیت صاحب آن ها مرواریددوزی و حاشیه دوزی داشتند و مزین به طراز و نقوش دیگر بودند. یقۀ پیراهن در دورۀ افشاریه از زیر گردن و شانۀ چپ به زیر بغل راست می رفت و آستین ها سنبوسه دار بودند. این پیراهن و پیراهنی با یقۀ گرد، که تا کمر و باسن می رسید، در دورۀ زندیه پوشیده می شد. دامن پیراهن زنان این دوره از دورۀ قبل کوتاه تر بود. مردان در دورۀ قاجار زیر پیراهنِ روی خود زیرپوش (زیر پیراهن) می پوشیدند و آن پیراهن سفید کوتاهی با یقۀ گرد سجاف دوزی شده ای بود که شکافی در محاذی راست سینه داشت و بر شانۀ راست با دکمه بسته می شد. پیراهن های این دوره جیب داشتند و در دورۀ ناصرالدین شاه قد پیراهن ها کمی کوتاه تر از سرداری و تا بالای زانو بودند. در دورۀ دوم قاجار (از ناصرالدین شاه به بعد) پیراهن ها تنگ و کوتاه و با آستین هایی بلند بودند که با دکمه بسته می شدند و چاک سینه کمتر از دورۀ قبل بود.

ویکی واژه

camicia
تن پوش، لباس.؛ ~عثمان کردن بهانه کردن، دستاویز قرار دادن.؛~ بیشتر پاره کردن کنایه از: سن و تجربة بیشتر داشتن.

جملاتی از کلمه پیراهن

بوی پیراهنت از باد صبا می جستم به گریبان گل و جیب سمن داد سراغ
آرش رضاوند در ۶۵ بازی با پیراهن نفت تهران ۱ گل زده‌است.
گرگ را بر پیرهن گویا کند وز دم پیراهنی بینا کند