هفت اورنگ

هفت اورنگ. [ هََ اَ / اُو رَ ]( اِ مرکب ) هفتورنگ. هفت تخت، چه اورنگ تخت را میگویند. ( برهان ). || ( اِخ ) کنایت از هفت ستاره است که آن را عربان بنات النعش خوانند و آن به صورت خرس است، و به عربی دب می گویند و از جمله چهل وهشت صورت فلک البروج باشد و دب اکبر همان است. ( برهان ). بنات النعش. ( اسدی ). دب اکبر. ( یادداشت مؤلف ): 
تا بدین هفت فلک سیر کند هفت اختر

هفت اورنگ یکی از آثار منظوم جامی است که از هفت بخش تشکیل شده است. این اثر سرشار از قصه ها و داستانهای تعلیمی و تمثیلی است. تعداد کل بیتهای هفت اورنگ جامی حدود ۲۳۶۴۰ بیت است. 
هر هفت منظومهٔ یادشده، در قالب مثنوی سروده شده اند، قالبی مناسب روایت داستان های حماسی، تاریخی، عاشقانه و اندرزگونه. سه منظومه از این میان، عاشقانه های تمثیلی است، مشتمل بر یوسف و زلیخا، لیلی و مجنون و سلامان و آبسال. مثنوی های سلسلةالذهب، سبحةالابرار و تحفةالاحرار راوی داستان هایی آموزنده اند، و اسکندرنامه یا خردنامهٔ اسکندری منظومه ای ست حماسی و آموزنده. تاریخ سرایش اثر به یقین مشخص نیست ( ۸۷۳ ه. ق. روایت شده )، همچنین روشن نیست که این منظومه به دستور سلطان حسین بایقرا سروده شده باشد. آنچه روشن است، این که جامی در شیوهٔ سرایش این اثر، از شعرای پیشین و به طور مشخص از نظامی گنجوی تأثیر پذیرفته است. مضمون هفت اورنگ از اندیشه های صوفیه، علی الخصوص فرقهٔ نقشبندیه متأثر است، که جامی در جوانی پیرو آن بود. چه اینکه در ۸۶۱ هجری قمری، مرشد نقشبندیه در هرات بود. زبان جامی در این اثر، چون دیگر ادیبان صوفی مسلک، سرشار از استعاره و نماد عارفانه است. با این فرض که انتقال و درک مفاهیم عرفانی، فلسفی و اخلاقی به مخاطب ساده نیست، حکایت ها در قالبی تمثیلی، و از زبان شخصیت های انسانی و حیوانی روایت شده است.