در اصطلاح عرفانی و دینی، مناجات به معنای تعامل روحانی و مستقیم بین انسان و خداوند است. این تعامل، فراتر از گفتوگو و درخواستهای مادی است و شامل التماس، راز و نیاز، و جستجوی حقیقت و وحدت با خداوند میباشد.
مناجات، نیازمند صداقت و فروتنی در برابر خداوند است، انسان در این حالت، با تمام ضعفها و محدودیتهای خود، به سوی خداوند میرود و طلب کمک و راهنمایی میکند. این عمل صرفاً یک حالت ذهنی نیست، بلکه نیازمند تلاش و کوشش مداوم برای رسیدن به درک عمیقتر از خداوند و خود است.
مناجات میتواند در اشکال مختلفی بروز کند، از جمله: بیان دلمشتاقیها، التماسها و درخواستها به صورت کلامی یا احساس سوزش دل، اشتیاق و التماس در قلب. هدف نهایی مناجات، رسیدن به وحدت با خداوند و تجربه عشق و محبت او است.
مناجات. [ م ُ ] ( ع مص ) راز گفتن با کسی. ( آنندراج ). راز و نیاز. نجوی کردن. مُسارَّة. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ). مناجاة: علی گوش بر دهن رسول نهاد و رسول ساعتی مناجات بکرد و سخن نرم در گوش علی گفت. ( قصص الانبیاء ص 240 ).
تو ای نتیجه دولت نجات احراری
که با تو دولت پاینده را مناجات است.امیرمعزی ( دیوان چ اقبال ص 129 ).گهی با می گسارم انده خویش
گهی با جام باشم در مناجات.سنائی ( دیوان چ مصفا ص 395 ).یک بار مناجات تو دروصل شنیدم
بار دگر امید مناجات تو دارم.سنائی ( ایضاً ص 472 ).با قدح و بلبله تسبیح کرد
با دف و طنبور مناجات کرد.سنائی ( دیوان چ مصفا ص 74 ).شاهزاده به قوت حس سمع مناجات ایشان را ادراک کرد و از بیم بر خود بلرزید. ( سندبادنامه ص 141 ).
بنفشه با شقایق در مناجات
شکر می گفت فی التأخیر آفات.نظامی.رجوع به مناجاة شود.
|| رازگویی به درگاه خدای تعالی و عرض نیاز و درخواست از درگاه خدای تعالی. ( ناظم الاطباء ): گروهی در انس به وی در مناجات بدان درجه رسیده اند که آتش در دیگر جانب سرای افتاده است خبر نداشته اند. ( کیمیای سعادت چ احمد آرام ص 854 ). علامت پنجم آنکه بر خلوت و مناجات حریص باشد. ( کیمیای سعادت چ احمد آرام ص 854 ). وحی آمد به داود ( ع ) که اولیاء مرا با اندوه و... کار است که آن حلاوت مناجات من در دل ایشان بیفزاید. ( کیمیای سعادت چ احمد آرام ص 857 ). پیران بنی اسرائیل گفتند ما نیز خواهیم که سخن خدای تعالی بشنویم و ترا پیش قوم گواهی دهیم. چون مناجات همی شنیدند گفتند: تا به دیدار نبینیم باور نداریم. ( مجمل التواریخ والقصص ). بیان مناجات ایشان در قرآن مجید بر این نسق دارد: یا ویلنا من بعثنا... ( کلیله و دمنه ).
هر آن روزی که باشم در خرابات
همی نالم چو موسی درمناجات.سنائی ( دیوان چ ص 394 ).ای محب جمال حضرت غیب
تا نجوئی وصال طلعت غیب
نکشی شربت ملاقاتش
نچشی لذت مناجاتش.
سنائی ( حدیقةالحقیقة چ مدرس رضوی ص 109 ).
پس از طبقه انبیا، اولیا را که اصحاب کرامات و ارباب مناجات و مقاماتند... به کمال کرم و نهایت حکمت ایجاد فرمود. ( اسرارالتوحید چ صفا ص 4 ).
هر زمانی چنار سوی فلک
به مناجات دست بردارد.
(مُ ) [ ع. مناجاة ] (مص ل. ) راز و نیاز کردن با خداوند.
۱. رازونیاز کردن.
۲. راز دل خود را به کسی گفتن.
۳. رازگویی و عرض نیاز به درگاه خدا.
رازونیازکردن، رازدل خودرابه کسی گفتن، رازگویی وعرض نیازبدرگاه خدا
۱ - ( مصدر ) راز و نیاز کردن با کسی نجوی کردن با کسی. ۲ - با خدا راز و نیاز کردن. ۳ - پی بردن بعقاید نهانی یکدیگر: [ اگر تکلف در توقف داری بصحبت و محرومیت لایق تر افتد و معول در این معانی بر معاینه ضمایر و مناجات عقاید تواند بود ] ( کلیله مصحح مینوی. ۴ ) ۲۴۹ - راز گویی. ۵ - عرض نیاز بدرگاه خدا
مُناجات
از مضامین شعر فارسی. در لغت به معنی درخواست برآورده شدن حاجت از خداوند و راز و نیاز کردن با او همراه با سپاس از وی است. در ابتدا یا پایان مثنوی ها و در بعضی قصاید مذهبی و عرفانی و در برخی انواع دیگر شعر آمده است. اعتراف به گناه و عجز و قصور خود و توسّل به پروردگار و شفاعت پیامبر (ص) و ائمۀ (ع) و ذکر عظمت و عفو و احسان خداوند از مضامین مناجات است. همچنین دعاها و اشعاری را که با صدای بلند در سحرگاه رمضان، به قصد بیدارکردن مردم برای سحری خوردن می خواندند، مناجات می گویند. بخش گسترده ای از تعالیم عارفانی همچون مولوی، به همین مبحث اختصاص یافته است. صحیفۀ سجادیه و آثار خواجه عبدالله انصاری سرشار از مناجات است.
[ویکی شیعه] مُناجات به معنای رازگویی و عرض نیاز و حاجت به درگاه خدا همراه با شکر او است. مناجات در قرآن در قالب کلماتی مانند «ناجیتم»، «نجواکم» و «نداءً خفیا» به کار رفته و در جوامع روایی احادیثی درباره اهمیت، آداب و شرایط مناجات آمده است. تفاوت دعا و مناجات به حالت بنده در صحبت با خدا برمی گردد. مناجات در سحر، خواندن خدا با الفاظی متناسب با نیاز و درخواست مناجات کننده و داشتن قلبی خاضع از شرایط و آداب مناجات نامیده شده است. مناجات در پذیرش توبه و ایجاد روحیه اخلاص در وجود آدمی موثر است. مناجات های قرآنی، مناجات برخی از پیامبران مانند مناجات چهل شبانه موسی(ع) در کوه طور و مناجات های داوود(ع) در زبور، مناجات شعبانیه و مناجات خمس عشر از جمله مناجات های مشهور معرفی شده است.
مناجات به معنای راز گفتن و گفتگوی پنهانی با کسی، راز و نیاز و نجوی کردن آمده است. مناجات را به این معنا نیز دانسته اند که در مکان بلندی با شخصی به صورت راز خلوت کنی. مناجات بیشتر بر سخنانی در قالب نظم و نثر به کار می رود که برای رازگویی و عرض نیاز و حاجت به درگاه خداوند همراه با سپاس او استفاده می شود و گاه در بردارنده توبه و بازگشت از گناه نیز است. طبرسی ذیل آیه ۷۸ سوره توبه نجوی را به معنای دوری می داند و اینکه مناجات کنندگان برای مناجات از مردم دوری می کنند. مناجات گاه برای دعاها و اذکاری که سحرهای ماه رمضان برای بیدار کردن مردم خوانده می شود، مورد استفاده قرار می گیرد. کلمه مناجات در قرآن بکار نرفته است ولی مفهوم آن در کلماتی مانند «نجواکم»، «ناجیتم» و «نداءً خفیا» استفاده شده است. در جوامع روایی احادیث و باب هایی برای ذکر اهمیت، آداب و شرایط مناجات، همچنین مناجات های معروف تدوین شده است.
فرق دعا با مناجات را به حالات بنده در مقام صحبت با خدا باز گردانده اند؛ اگر موضوع اعتراف به گناهان یا شدت محبت باشد و حال شخص اقتضای صحبتی آرام و خصوصی داشته باشد، اصطلاح مناجات به کار می رود، ولی دعا به معنای ندا دادن، دعوت کردن و از کسی یاری خواستن به صورت علنی است.
مناجاة
راز و نیاز کردن با خداوند.
💡 در مناجات آمد او پیش خدای گفت سر این بگو ای رهنمای
💡 طریق آنکه ندارد بهیچ رَایی روی نه سوی کوی خرابات و نی مناجات است
💡 اکثر مراسم آیینی در یهودیت با یک ملودی سنتی به نام نیگون به حالت آوازی قرائت میشود. در هر کنیسه، سکویی کم ارتفاع وجود دارد که حذان بر فراز آن این مناجات را رهبری میکند.
💡 همانطور که اکثر مسیحیان ارتدکس از عهد بیزانس استفاده میکنند، اکثر کلیساهای ارتدکس در مراسم مذهبی خود را «نماز الهی» مینامند. کلیساهایی در کلیسای ارتدکس وجود دارند که از نسخهٔ ویرایش شده از مناجات لاتین استفاده میکنند. همانطور که اکثر مسیحیان ارتدوکس از عهد بیزانس استفاده میکنند.
💡 ادبیات فارسی یا ادبیات پارسی به ادبیاتی گفته میشود که به زبان فارسی نوشته یا بیان شده باشد. ادبیات فارسی تاریخی هزاران ساله و ریشه در تاریخ شاعران و نویسندگان دارد. شعر فارسی و نثر فارسی دو گونه اصلی در ادب فارسی هستند. برخی کتابهای کُهن در موضوعات غیرادبی مانند تاریخ، مناجات و علوم گوناگون نیز دارای ارزش ادبی هستند و با گذشت زمان در دسته آثار کلاسیک ادبیات فارسی قرار گرفتهاند.
💡 جویم به دعا چندت و خوانم به مناجات من ذره تو خورشید من و وصل تو هیهات