کلمه قرارگاه دارای دو معنی اصلی و متفاوت است که بسته به زمینه کاربرد، معانی آن تغییر میکند. در ادامه هر دو معنی به تفصیل توضیح داده شده است:
معنی عمومی و غیرنظامی
در این معنا، قرارگاه به معنی مسکن، منزل، خانه، یا مأوایی است که افراد در آن مستقر میشوند و جایی برای استراحت و آرامش است. این تعریف بیشتر در زبان ادبی و محاورهای به کار میرود و اشاره به مکانی دارد که فرد یا گروهی برای مدتی در آن اقامت میکنند تا به آرامش برسند.
معنی نظامی
در مفهوم نظامی، قرارگاه به مکانی گفته میشود که نیروهای نظامی در آن مستقر میشوند و عملیاتهای خود را از آنجا هدایت و کنترل میکنند. این مکان شامل دفاتر فرماندهی، تجهیزات ارتباطی، انبارها، و محل استقرار سربازان است.
قرارگاه. [ ق َ ] ( اِ مرکب ) مسکن و منزل و خانه و مأوا. جایی که در آن قرار گیرند. جای استراحت و آرامش. آرامگاه. آنجا از خانه که محل استراحت و آرامش است. ( ناظم الاطباء ):
اقبال مطیع و بخت منقاد
آمد به قرارگاه میعاد.نظامی.روزی که از این قرارگاهت
تدبیر بود به عزم راهت.نظامی.هر روز مسافری ز راهی
کردی بر او قرارگاهی.نظامی.ترا به کوی اجل هم قرار خواهد بود
قرارگاه تو دارالقرار خواهد بود.سعدی.
۱. جای آرام گرفتن و ساکن شدن.
۲. منزل، خانه، مسکن.
( اسم ) ۱ - مسکن منزل ماوا ۲ - جایی که در آن استراحت کنند آرامگاه مقابل مستقر. یا قرارگاه نطفه. رحم زهدان ۳ - مجموع سازمانها و اعضایی که تحت نظر فرمانده یک واحد کار کنند و آن شامل ارکان ستاد مخابرات اردنانس دژبان و غیره است.
💡 گفتم کجات جویم ای ماه دلستان؟ گفتا قرارگاه منست جان دوستان.
💡 ز خود برآ که سر کوی یار نزدیک است قرارگاه دل بیقرار نزدیک است
💡 شهرت و اهمیّت اردبیل تنها از آن جهت نیست که چند تن از پادشاهان ایران آن شهر را قرارگاه خود ساختند، بلکه همچنین از آن لحاظ است که مؤسس فرقهٔ صفویه یعنی شیخ صفیالدین اردبیلی از اینجا برخاست و در همینجا به خاک سپرده شد.
💡 گفتم قرارگاهت در جان چرا کنی گفتا که تا نیابد از من کسی نشان