عکس نقیض

عکس نقیض یک اصطلاح فلسفی و منطقی است که به معنای وجود دو گزاره یا ادعاست که یکی از آن‌ها نقیض یا مخالف دیگری است. در منطق، نقیض یک گزاره، گزاره‌ای است که در صورت درست بودن گزاره اصلی، نادرست است و برعکس. به عبارت دیگر، اگر یک گزاره P باشد، نقیض آن معمولاً با ¬P نمایش داده می‌شود و به معنای غیر از P است. به عنوان مثال، اگر گزاره P بگوید امروز باران می‌بارد، نقیض آن می‌گوید امروز باران نمی‌بارد. در این حالت، اگر یکی از این دو گزاره درست باشد، دیگری حتماً نادرست خواهد بود.

تصویر معنی عکس نقیض

فرهنگستان زبان و ادب

{contrapositive} [ریاضی] گزارۀ حاصل از یک گزارۀ شرطی با تعویض مقدم و تالی آن به ترتیب با نقیضِ تالی و نقیضِ مقدم

دانشنامه آزاد فارسی

در منطق از گونه های استنتاج بی واسطه. به دو شیوه ساخته می شود: ۱. به شیوۀ قدما، و آن چنان است که نقیض موضوع را محمول و نقیض محمول را موضوع قرار دهند، چنان که عکس نقیض «هر انسانی حیوان است»، می شود: «هر غیر حیوانی غیر انسان است». عکس نقیضی که بدین شیوه به دست می آید، در صدق و کیف، با اصل اتفاق دارد؛ ۲. به شیوۀ متأخران، و آن چنان است که نقیض محمول را موضوع و عین موضوع را محمول سازند و کیف (است یا نیست) عکس نقیض را تغییر دهند، چنان که عکس نقیض «هر انسانی حیوان است» می شود: «هر غیر حیوانی انسان نیست». نیز ← عکس_مستوی

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] یکی دیگر از اقسام استدلال های مباشر عکس نقیض است. در این نوع استدلال به لحاظ روش استخراج عکس، میان قدما و متاخران اختلاف وجود دارد. لذا تعریف آن نیز پیش از بیان دو روش مثمر ثمر نیست.
در روش قدما که از آن به "عکس نقیض موافق" یاد می شود، عملیات در حملیه بدین صورت انجام می شود: تحویل یک قضیه، به قضیه ای دیگر که موضوع قضیه دوم نقیض محمول قضیه اول است و محمولش نقیض موضوع اول است و صدق و کیف نیز باقی می ماند، بقای صدق یعنی این که اگر قضیه اصل صادق بود، عکس نقیض آن نیز صادق خواهد بود، و بقای کیف نیز بدین معناست که اگر قضیه اصل موجبه بود عکس نیز موجبه است. لذا در تعریف آن می توان گفت:
← تعریف
در روش متاخران که از آن به عکس نقیض موافق یاد می شود، عملیات بدین صورت انجام می شود: تحویل یک قضیه، به قضیه ای دیگر که موضوع قضیه دوم، نقیض محمول اصلی است و محمول آن خود موضوع قضیه اصل است. در روند تبدیل، صدق سر جای خود باقی است، ولی کیف آن تغییر می کند. از باب نمونه اگر قضیه ای بدین شکل داشته باشیم: "هر متدینی ایثارگر است"، پس از تبدیل به عکس نقیض مخالف بدین شکل در می آید: "هیچ غیر ایثارگری متدین نیست". چنان که ملاحظه می شود موضوع قضیه دوم (غیر ایثارگر) نقیض محمول قضیه اول (ایثارگر) است و محمول آن (متدین) خود همان موضوع قضیه اصلی است.موجبه جزئیه عکس ندارد، اما عکس نقیض مخالف سالبه کلیه، موجبه جزئیه است. قضیه "هیچ مومنی خیانتکار نیست"، به قضیه "برخی غیر خیانتکاران مومن اند" تبدیل میشود. عکس نقیض مخالف سالبه جزئیه نیز موجبه جزئیه است. قضیه "بعضی دانشجویان کوشا نیستند"، به قضیه "بعض غیر کوشاها دانشجو هستند" تبدیل میشود.

ویکی واژه

گزارۀ حاصل از یک گزارۀ شرطی با تعویض مقدم و تالی آن به‌ترتیب با نقیضِ تالی و نقیضِ مقدم.

جملاتی از کلمه عکس نقیض

هرگاه در یک بیت یا عبارت بین دو مورد (مثل «الف» و «ب»)رابطه‌ای برقرار کنیم و مثلاً بگوییم «الف»، «ب» است یا «الف»، «ب» را آورد و در بخش دیگری از همان بیت یا عبارت بین آن دو مورد همان رابطه را برقرار کرده اما جای آن دو را با هم عوض کنیم آرایه عکس بدست می‌آید. همانند عکس نقیض در منطق.