ضربان نُبض، در علم پزشکی، به تپشِ ریتمیک و متناوبِ دیوارۀ سرخرگها اطلاق میشود که بر اثر پمپاژ خون از سوی قلب در چرخۀ گردش خون ایجاد میگردد. این پدیده، که بازتاب مستقیم عملکرد قلب محسوب میشود، معمولاً در محلهایی از بدن که سرخرگها نزدیک به پوست قرار گرفتهاند، همچون مچ دست، گردن و کشالۀ ران، بهآسانی لمس و اندازهگیری میشود. ارزیابی دقیق ضربان نُبض، شامل سنجش پارامترهای مختلفی از قبیل تعداد ضربان در دقیقه، نظم یا بینظمی، شدت و کیفیت آن میباشد که هر یک میتوانند اطلاعات ارزشمندی را دربارۀ سلامت دستگاه قلبی عروقی در اختیار پزشک قرار دهند.
از دیدگاه فیزیولوژیک، منشأ اصلی ضربان نُبض، انقباض بطن چپ قلب و خروج خون به درون شریان آئورت است. این موج فشار، که با هر انقباض به دیوارۀ الاستیک سرخرگها منتقل میشود، در طول شبکۀ عروقی منتشر شده و به صورت یک ضربان محسوس در نقاط قابل دسترس ظاهر میگردد. ریتم این ضربات معمولاً منظم و هماهنگ با ضربان قلب است؛ بنابراین، نُبض نه تنها نشاندهندۀ تعداد ضربان قلب، بلکه گویای کارآیی و سلامت سیستم گردش خون نیز هست.
در عمل و در حیطۀ معاینات بالینی، سنجش ضربان نُبض یکی از حیاتیترین نشانگرهای وضعیت بیمار به شمار میرود. تغییرات در الگوی نُبض، مانند افزایش غیرطبیعی تعداد ضربان (تاکیکاردی)، کاهش آن (برادیکاردی)، یا وجود بینظمی (آریتمی)، میتواند نشاندهندۀ شرایط گوناگون پاتولوژیک از جمله استرس، کمآبی، عفونت، بیماریهای قلبی یا اختلالات متابولیک باشد. از این رو، پایش دقیق و تفسیر صحیح ضربان نُبض، نقش انکارناپذیری در تشخیص، پایش روند درمان و ارزیابی کلی سلامت افراد ایفا میکند.