زیره دانه‌ای معطر و ضد نفخ است که به عنوان ادویه مورد استفاده قرار می‌گیرد. برگهای این گیاه بین بیست تا سی سانتیمتر طول دارند و ارتفاع آن تقریباً به پنجاه سانتیمتر میرسد. میوه این گیاه به شکل هلالی و با خطوط برجسته‌ای به قطر دو میلیمتر است. در جهان، دو نوع زیره وجود دارد: سبز و سیاه. زیره یکی از ادویه‌های خوشبو است که به دو نوع سبز و سیاه در طبیعت وجود دارد. این ادویه دارای فواید فراوانی است و در زمینه‌های آشپزی و پزشکی کاربرد دارد. سبز و سیاه هر دو حاوی مقادیر زیادی فیبر هستند که به کاهش اشتها و افزایش متابولیسم بدن کمک کرده و در نتیجه به لاغری و کاهش وزن سریع افراد یاری می‌رسانند. همچنین، فیبر موجود در آن به کاهش چربی ناحیه شکم نیز موثر است. نوع سبز به دو صورت پرورشی و خودرو در دسترس است. در ایران، نوعی سبز پرورش داده میشود که یکی از اجزای اصلی پودر کاری به شمار می‌آید و برای بهبود طعم غذاها استفاده میشود. علاوه بر این، از دیرباز در داروهای سنتی نیز مورد استفاده قرار گرفته است. این دانه معطر دارای ترکیبات گیاهی متعددی است که با فواید بالقوه برای سلامتی مرتبط می‌باشند، از جمله ترپن‌ها، فنل‌ها، فلاونوئیدها و آلکالوئیدها. تعدادی از این ترکیبات به عنوان آنتی‌اکسیدان عمل می‌کنند، که مواد شیمیایی هستند که می‌توانند آسیب ناشی از رادیکال‌های آزاد را در بدن کاهش دهند. رادیکال‌های آزاد به طور کلی الکترون‌های تنها هستند که به دلیل جدایی از جفت خود ناپایدار می‌شوند. این الکترون‌های آزاد به دنبال شرکای الکترونی از سایر مواد شیمیایی بدن می‌گردند و این فرآیند اکسیداسیون نامیده میشود. اکسیداسیون اسیدهای چرب در شریان‌ها می‌تواند منجر به گرفتگی عروق و بیماری‌های قلبی شود. همچنین، اکسیداسیون می‌تواند باعث التهاب در دیابت گردد و اکسیداسیون DNA نیز ممکن است به بروز سرطان کمک کند. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در این دانه می‌توانند الکترون را به رادیکال‌های آزاد بدهند و آن‌ها را پایدارتر کنند. به همین دلیل، آنتی‌اکسیدان‌های زیره احتمالاً بخشی از مزایای سلامتی آن را توضیح می‌دهند.
زیره
لغت نامه دهخدا
زیرة. [ ی َ رَ ] ( ع اِ ) ج ِ زیر. ( ناظم الاطباء ) ( منتهی الارب ). رجوع به زیر شود.
زیره.[ رَ / رِ ] ( اِ ) تخمی است معروف که به عربی کمون خوانند، بهترین آن زیره کرمانی است و گوشت بزان کرمان به از بلاد دیگر است که اغلب به زیره چرند. معجونی که جزو اعظم آن زیره باشدمعجون کمونی خوانند. ( آنندراج ) ( از انجمن آرا ). کمون. تخم گیاهی از طایفه چتری بری و معطر و از داروهای محرک که در آشها و پلوها داخل کنند و یکی از توابل و دیگ ابزارها است و بهترین اقسام آن زیره کرمانی. ( ناظم الاطباء ). از ابزار دیگهاست. گرم است به درجه دویم و خشک به درجه سیوم. بادها را بشکند و رطوبت را لطیف کند و جگر را نیک باشد و سده بگشاید و عسرالبول و گزیدگی جنبندگان زیانکار را سود دارد. ( ذخیره خوارزمشاهی ). اسم فارسی کمون است. ( تحفه حکیم مؤمن ). کمون. ( منتهی الارب ) ( دهار ). گیاهی است از تیره چتریان که علفی و یکساله است و ارتفاعش تا 40 سانتی متر میرسد. منشاء آن مصر علیا و سواحل نیل است و در ایران نیز کشت میشود. ریشه زیره دراز و باریک مایل به رنگ سفید و ساقه اش راست و منشعب و به تقسیمات دوتایی و خطدار است. برگهایش متناوب و شفاف و بی کرک و دارای بریدگی های دراز و رشته مانند است. گلهایش کوچک و سفید و آرایش گلش چتر مرکب است. میوه آن دوقسمتی بدرازی 4 تا 6 میلیمتر و بقطر 2 میلیمتر و بیضوی و در دو انتها باریک و مایل به رنگ خرمائی یا خاکستری است.میوه آن دارای تانن و رزین و روغنی ثابت بمقدار هفت درصد می باشد. ( فرهنگ فارسی معین ). گیاه کوچک یکساله با برگهای ریسمانی شکل، اصلش از نواحی مدیترانه ای است. دانه های آن برای معطر ساختن برنج، آش، پنیر و بعضی مشروبات الکلی و در پزشکی بکار می رود. ( از دایرة المعارف فارسی ): و از وی [ کرمان ] زیره وخرما و نیل و نیشکر و پانید خیزد. ( حدود العالم ).
چه کنی دنیا بی دین و خرد زیراک
خوش نباشد بی نان زیره و آویشن.ناصرخسرو.کنجد و زیره و قرطم در همه رساتیق قم پانزده درهم. ( تاریخ قم ص 112 ).
فرهنگ معین
( ~. ) (اِ. ) = ژیره: گیاهی علفی و یکساله، دارای ساقه های سبز و برگ های بریده و گل های سفید. میوه هایش ریز و معطراست.
فرهنگ عمید
* زیرهٴ رومی: (زیست شناسی ) = کراویا
۱. قسمت زیرین چیزی.
۲. آنچه در زیر رویۀ کفش دوخته می شود.
فرهنگ فارسی
جمع زیر
جملاتی از کلمه زیره
به گرد جزیره به گشتن گرفت بدان تا چه آیدش پیش از شگفت
بر خاک در تو تحفه گر جان باشد همچون مثل زیره به کرمان باشد
گر کرده‌ای تجارت هندوستان عشق دانی که: ما متاع کدامین جزیره‌ایم؟
