آجر به عنوان یک نام، به خشت‌هایی اطلاق می‌شود که در کوره پخته شده‌اند و به این ترتیب، خشت پخته به وجود می‌آید. این نوع معمولاً به دلیل استحکام و مقاومت بالا در ساخت و سازها به کار می‌رود. علاوه بر این، واژه أجر در زبان عربی به معنای مزد است و به نوعی به پاداش یا جبران خدمات اشاره دارد. در واقع، هر دو واژه با توجه به زمینه‌های متفاوت خود، به نوعی به ارزش و کیفیت اشاره دارند. همچنین به عنوان یک عنصر اصلی در معماری، نه تنها از لحاظ فنی بلکه از نظر زیبایی‌شناسی نیز اهمیت دارد و در بسیاری از فرهنگ‌ها به عنوان نمادی از قدرت و دوام شناخته می‌شود.
آجر
لغت نامه دهخدا
( آجر ) آجر.[ ج ُ ] ( معرب، اِ ) معرب آگور، از فارسی یا بگفته منتهی الارب یونانی. خشت پخته. آجور. آگور
فرهنگ معین
( اَ ) [ ع. ] ۱ - (اِ. ) مزد، اجرت. ۲ - ثواب. ۳ - (مص م. ) مزد دادن.
فرهنگ عمید
* آجر تراش: آجر تراشیده و ساییده که برای زینت در نمای ساختمان به کار می رود.
* آجر جوش: آجر بسیار پخته و ناصاف و تیره رنگ که از ته کوره به دست می آید و بیشتر در پی های ساختمان به کار می رود.
* آجر ختایی: [قدیمی] نوعی آجر به اندازۀ ۲۰×۲۰ سانتی متر که بزرگ تر از آجر معمولی و کوچک تر از آجر نظامی است.
* آجر نسوز: نوعی آجر که از اکسید منیزیم و برخی از سیلیکات های دیرگداز ساخته می شود و در مقابل حرارت شدید مقاومت دارد و در ساختمان کوره ها مخصوصاً کوره های ذوب فلز به کار می رود.
* آجر نظامی: نوعی آجر فرش به ابعاد ۴۰×۴۰ سانتی متر.
مزد، پاداش.
فرهنگ فارسی
مشبک
معرب آگریا آگور، شت پخته، خشت که درکوره آجرپزی پخته شده باشد، مزد، پاداش، مزدکار، پاداش عمل
۱ - ( اسم ) پاداش نیک مزد اجرت. ۲ - ثواب ۳ - پای مزد. ۴ - کابین زنان مهرزن. ۵ - ( مصدر ) پاداش نیک دادن مزد دادن. یا اجر جزیل. مزد فراوان پاداش گران.
قلعه ای است در جوار قرطبه اندلس
دانشنامه اسلامی
تکرار در قرآن: ۱۰۸(بار)
«أجر» به معنای «مزد» (هر گونه پاداش)، در حقیقت لطفی است از سوی پروردگار.
مزد، ثواب و پاداش که در مقابل عمل نیک به انسان میرسد. اجیر: کسی که در مقابل مزد کار میکند. استیجار به مزدوری گرفتن در قرآن مجید به ثواب آخرت و دنیا هر دو اطلاق شده است،. و نیز به مهریه زنان اجر گفته شده. راغب در مفردات تصریح میکند که: اجر فقط در مزد عمل خوب گفته می‌شود بر خلاف جزاء که در عمل خوب و بد هر دو استعمال می‌شود نا گفته نماند در تمام قرآن کریم، اجر در مقابل عمل نیک استعمال شده حتی در آیه زیرا که ساحران عمل خویش را آن وقت خوب میدانستند در آیه بنظر می‌آید مراد از اجور اعمّ باشد مجمع البیان در تفسیر آیه میگوید: به جزای اعمالتان میرسید خیر باشد خیر، شرّ باشد شرّ، در تفسیر بیضاوی و کشّاف نیز شامل جزاء اعمال نیک و بد دانستهاند. اما نمیشود این آیه را از قاعده کلّی که راغب تصریح کرده مستثنی دانست، مخصوصاً که در قرآن فقط در یکجاست. بنظر می‌آید که: مراد از آیه شریفه تشویق باشد که: کار خوب کنید زیرا پاداش آن را فقط در قیامت تمام و کامل خواهید دید و هیچ مانعی از این معنی بنظر نمیرسد کلمه اجر با سائر صیغ آن 110 بار در قرآن آمده است.
جملاتی از کلمه آجر
به تنگ آمده آجر اندر نهفت تفرّج گزیده به صحن فضا
طنابم این یکی بندد به بازو گذارد آن یکم آجر به زانو
رضاخان را به جای خود نشاندند به جای گل بر او آجر پراندند
