اذکار جمع کلمه «ذکر» است و در زبان فارسی و عربی به معنای یادآوری یا یاد خدا میباشد. در اصطلاح دینی، این واژه به دعاها، جملات و عبارات کوتاهی گفته میشود که مسلمانان برای یادآوری خداوند، سپاسگزاری، طلب رحمت یا حفظ خود از بلاها بر زبان میآورند. این عبارات معمولاً به صورت روزانه در نمازها، پس از نماز یا در طول شبانهروز خوانده میشوند و نقش مهمی در پرورش معنویت و تمرکز بر خدا دارند.
اذکار میتوانند شامل جملاتی مانند «سبحانالله»، «الحمدلله» و «اللهاکبر» باشند که هر کدام معانی و آثار خاصی دارند. برای مثال، گفتن «سبحانالله» برای یادآوری پاکی و کمال خداوند است و «الحمدلله» برای شکرگزاری نعمتها به کار میرود. علاوه بر این، اذکار میتوانند شامل دعاهایی کوتاه برای محافظت از خطرات، آرامش قلب و تقویت ایمان باشند.
از نظر تربیتی و روانی، اذکار کمک میکنند انسان ذهن و دل خود را از مشغلههای روزمره پاک کند و با خدا ارتباط برقرار نماید. مداومت بر آن باعث افزایش صبر، آرامش و تقویت روحیهی مثبت میشود و به فرد یادآوری میکند که در همه حال، حتی در مشکلات، خداوند حاضر و ناظر است. به همین دلیل، در اسلام خواندن این ذکرها نه تنها عبادت محسوب میشود، بلکه وسیلهای برای رشد معنوی و حفظ سلامت روانی نیز هست.