امتزاج

دوانی در زمانی این اثر را نگاشت که تمام مطالب حِکْمی با مسائل دینی و عرفانی خَلط و آمیزش داشت و شارحان و حاشیه‌نویسانِ کتب فلسفی بر این امتزاج می‌افزودند.

پرورده گشت خون یزیدی بشیر سگ این خشم و نقص و کینه ازین امتزاج بود

بلی آفرینش است این که به امتزاج سرمه به دو چشم اکمه اندر مدد بصر نیاید

قوله: فَلْیَنْظُرِ الْإِنْسانُ یعنی: الکافر المنکر قدرة اللَّه علی البعث مِمَّ خُلِقَ ای ممّا ذا «خلق» یعرفه اصل خلقته لیدلّه بذلک علی وحدانیّته ثمّ بیّن فقال: خُلِقَ مِنْ ماءٍ دافِقٍ ای مدفوق مصبوب فی الرّحم، فاعل بمعنی مفعول کقوله: «فِی عِیشَةٍ راضِیَةٍ» ای مرضیّة و المعنی «خُلِقَ مِنْ» مائین ماء الرّجل و ماء المرأة. فوحّد لامتزاجهما.

ز رنگ وبوی جهان صاف کن چو شبنم دل که سنگ راه تواین امتزاج خواهد بود