زاینده رود

زاینده رود. [ ی َ دَ ] ( اِخ ) زنده رود. نام کتابی است که زنده ازرم حکیم سپاهانی زردشتی، بروزگار خسروپرویز در شناسائی روان پاینده پرداخته و اقوال فرزانگان ایران را در آن جمع کرده و ترجمه آن از لغت پارسی صرف به لغت متداوله آمیخته در نزدمولف حاضر است. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ). در رساله «آذر کیوان و پیروان » آمده: زنده رود رساله ای است که با رساله خویشتاب بضمیمه ٔزردست افشار ( بغلط زردشت افشار ) در مطبعه دوربین بمبئی بدرخواست سرجمشید جی جی بای اول بطبع رسید. رجوع به آذرکیوان و پیروان او بقلم دکتر معین ص 9 شود.
زاینده رود. [ ی َ دَ / دِ ] ( اِخ ) معروف است و نام رود مشهور اصفهان است. ( آنندراج ). نام رودخانه اصفهان است و زنده رود هم همان است. ( فرهنگ نظام ). در مرآت البلدان آمده: زاینده رود که آنرا زنده رود نیز گویند، از رودهای نامی دنیا است و اکابر علمای جغرافی آنرا توصیف نموده چنانکه یاقوت در معجم البلدان و مراصد الاطلاع گوید: آب زاینده رود اعذب میاه عالم است. و ابن ملک در تقویم البلدان در ذکر انهار گوید: زنده رود نهر بزرگی است بدروازه اصفهان. فصحای عرب و عجم نظماً و نثراً از این رود مدح نموده اند.
معتمدالدوله در جام جم در ذیل احوال اصفهان گوید: زنده رود از جنب اصفهان میگذرد و از بند مروان گذشته در ریگ زار فرومیرود. حمداﷲ مستوفی در شرح انهار و عیون و آبار گوید: آب زنده رود از کوه زرد و جبال لر بزرگ، بحدود جوی سردبرمیخیزد و بر ولایت رودبار لرستان گذشته، در ولایت فیروزان و اصفهان و یزد و در ولایت رویدشتین در زمین گاوخانی منتهی می شود و طولش هفتاد فرسنگ می باشد و در شرح جبال نیز حمداﷲ گوید: کوه زرد در لرستان است. مؤلف گوید: این کوه معروف به زردکوه و در حدودی است از لرستان که نزدیک به نشیمن گاه طایفه بختیاری است ومخرج زاینده رود است. مجرای زاینده رود، در اغلب مواضع، زهاب و چشمه ها است که آب آنها مدد آبی است که خارج می شود از مخرج اصلی زنده رود. سرچشمه آب کرند، مجاور سرچشمه زاینده رود است و از این مخرج رودخانه عظیمی جاری می شود. بارها سلاطین عظیم الشأن ایران قصد کردند که آب کرند را از مجرای طبیعی برگردانند و داخل مجرای زاینده رود کنند که به جلگه اصفهان جاری شود و این نیت اگر وقوع مییافت هرآینه فوائد زیاد داشت.