ابتث

واژه‌ی «ابتث» اصطلاحی است برای نظام الفبایی عربی که در آن حروف به ترتیبی مشخص از «الف»، «ب»، «ت»، «ث» تا «ی» مرتب می‌شوند. این ترتیب در مقابل نظام ابجد قرار دارد و هدف آن سازمان‌دهی حروف بر اساس شکل و شباهت‌های بصری آن‌هاست، نه ارزش عددی. در این نظام، حروفی که از نظر شکل و تلفظ شبیه به هم هستند در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، مانند «ب»، «ت»، «ث»، «ج»، «ح» و «خ». این ترتیب پیش از اسلام در میان اعراب متداول بوده و پس از آن نیز به عنوان ترتیب استاندارد الفبای عربی باقی مانده است.

در نظام ابتث، ترتیب حروف صرفاً برای یادگیری و نظم‌دهی حروف است و هیچ ارتباط عددی با حروف ندارد، بر خلاف نظام ابجد که حروف در آن بر اساس ارزش عددی مرتب می‌شوند. این روش به ویژه در آموزش خط عربی و یادگیری تلفظ صحیح حروف کاربرد داشته و موجب سهولت در نوشتن و خواندن متون شده است. ابتث باعث می‌شود که حروفی با شکل یا صدای مشابه در کنار هم قرار گیرند و نظم منطقی در الفبا ایجاد شود.

ایرانیان نیز در طول تاریخ برای مطابقت با صداهای خاص زبان فارسی، چند حرف به الفبای عربی افزودند و آنها را در جایگاه مشخصی قرار دادند. این حروف شامل «پ» بین «ب» و «ت»، «چ» بین «ج» و «ح»، «ژ» بین «ز» و «س» و «گ» بین «ک» و «ل» هستند. به این ترتیب، ابتث نه تنها ترتیب سنتی الفبای عربی را نشان می‌دهد، بلکه پایه‌ای برای الفبای فارسی و نظم‌دهی حروف اضافه نیز فراهم می‌کند.

فرهنگ معین

(اَ تَ ) [ ع. ] (اِ. ) اصطلاحاً حروف هجای عربی را که به ترتیب «الف »، «ب »، «ث » مرتب شده و به «ی » ختم می شود «ابتث » نامند، مق ابجد. و ترتیب آن ها از این قرار است: أ ب ت ث ج ح خ د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ک گ ل م ن و ه ی. ایرانیان در این میان حروف

فرهنگ عمید

ترتیب کنونی الفبای عربی از «الف» تا «ی» پشتِ سرِهم (ا، ب، ت، ث، ج، تا آخر ).

فرهنگ فارسی

ترتیب کنونی الفبای عربی ازالف تا(ی )پشت سرهم
( اسم ) اصطلاحا حروف هجای عربی را که بترتیب ( الف ) ( ب ) ( ت ) ( ث ) مرتب شده و به ( ی ) ختم میشود ( ابتث ) نامند مقابل ( ابجد ) و ترتیب آنها از این قرار است: ا ب ت ث ج ح خ د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ک ل م ن و ه ی. ایرانیان درین میان حروف ذیل را افزودهاند: ( پ ) بین ( ب ) و ( ت ) ( چ ) بین ( ج ) و ( ح ) ( ژ ) بین ( ز ) و ( س ) ( گ ) بین ( ک ) و ( ل ).

دانشنامه آزاد فارسی

اَبْتَث
نام نظام الفبایی متداول در بین اعراب که در آن، حروف به ترتیب الف، ب، ت، ث... مرتب شده است. این نظام و ترتیب الفبایی را اعراب، احتمالاً قبل از اسلام، جانشین نظام و ترتیب ابجدی کرده اند. در این ترتیب، برخلاف ترتیب ابجدی، حروفی که از نظر شکل با هم شباهت دارد در کنار هم قرار گرفته است، مثلِ ب، ت، ث، ج، ح، خ. البتّه، در طول تاریخ، تغییرات دیگری هم در این نظام به وجود آوردند که بیشتر مبتنی بر آوا و مخرج حروف بوده است. ترتیب الفبای ابتثی اکنون در زبان عربی بدین گونه است: الف، ب، ت، ث، ج، ح، خ، د، ذ، ر، ز، س، ش، ص، ض، ط، ظ، ع، غ، ف، ق، ک، ل، م، ن، ه، و، ی.

ویکی واژه

اصطلاحاً حروف هجای عربی را که به ترتیب «الف»، «ب»، «ت»، «ث» مرتب شده و به «ی» ختم می‌شود «ابتث» نامند؛ مق ابجد. و ترتیب آن‌ها از این قرار است: أ ب ت ث ج ح خ د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ک گ ل م ن و هٔ. ایرانیان در این میان حروف ذیل را افزوده‌اند: «پ» بین «ب» و «ت»؛ «چ» بین «ج» و «ح»؛ «ژ» بین «ز» و «س»؛ «گ» بین «ک» و «ل».

جمله سازی با ابتث

باز در کسوت و حروفش بین ابتث و ابجد ایقغ و ادبل
نشد حاصل ز لعل او جوابی به وضع ابجد و قانون ابتث
دلا تا چند ابجد تا کی ابتث کتاب عشق را خوان یک دومبحث