واژهی «ابتث» اصطلاحی است برای نظام الفبایی عربی که در آن حروف به ترتیبی مشخص از «الف»، «ب»، «ت»، «ث» تا «ی» مرتب میشوند. این ترتیب در مقابل نظام ابجد قرار دارد و هدف آن سازماندهی حروف بر اساس شکل و شباهتهای بصری آنهاست، نه ارزش عددی. در این نظام، حروفی که از نظر شکل و تلفظ شبیه به هم هستند در کنار یکدیگر قرار میگیرند، مانند «ب»، «ت»، «ث»، «ج»، «ح» و «خ». این ترتیب پیش از اسلام در میان اعراب متداول بوده و پس از آن نیز به عنوان ترتیب استاندارد الفبای عربی باقی مانده است.
در نظام ابتث، ترتیب حروف صرفاً برای یادگیری و نظمدهی حروف است و هیچ ارتباط عددی با حروف ندارد، بر خلاف نظام ابجد که حروف در آن بر اساس ارزش عددی مرتب میشوند. این روش به ویژه در آموزش خط عربی و یادگیری تلفظ صحیح حروف کاربرد داشته و موجب سهولت در نوشتن و خواندن متون شده است. ابتث باعث میشود که حروفی با شکل یا صدای مشابه در کنار هم قرار گیرند و نظم منطقی در الفبا ایجاد شود.
ایرانیان نیز در طول تاریخ برای مطابقت با صداهای خاص زبان فارسی، چند حرف به الفبای عربی افزودند و آنها را در جایگاه مشخصی قرار دادند. این حروف شامل «پ» بین «ب» و «ت»، «چ» بین «ج» و «ح»، «ژ» بین «ز» و «س» و «گ» بین «ک» و «ل» هستند. به این ترتیب، ابتث نه تنها ترتیب سنتی الفبای عربی را نشان میدهد، بلکه پایهای برای الفبای فارسی و نظمدهی حروف اضافه نیز فراهم میکند.