آگاهی طبقاتی مفهومی کلیدی در نظریههای سوسیالیستی و به ویژه در اندیشه مارکسیستی است که به درک و شناخت فرد یا گروهی از طبقه اجتماعی خود اشاره دارد. این مفهوم بیان میکند که اعضای یک طبقه خاص، به ویژه طبقه کارگر، باید نسبت به موقعیت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی خود آگاه باشند و این آگاهی زمینهساز تغییرات بنیادین و انقلابی در جامعه شود.
آگاهی طبقاتی به معنای شناخت دقیق و روشن از جایگاه طبقاتی، تضادهای منافع میان طبقات، شرایط استثمار و بهرهکشی است. این آگاهی باعث میشود که کارگران به عنوان طبقهای که نسبت به شرایط و منافع مشترک خود آگاه بوده و به صورت فعال در پی تغییر و بهبود وضعیتش است، عمل کنند.
آگاهی طبقاتی یکی از پیششرطهای ضروری برای ایجاد جنبشهای انقلابی و تغییرات بنیادی در ساختارهای اجتماعی و اقتصادی است. وقتی کارگران به آگاهی طبقاتی دست پیدا میکنند، قادر خواهند بود تا منافع مشترک خود را بشناسند، به سازماندهی جمعی بپردازند و در مقابل نظام سرمایهداری که بر پایه استثمار آنها استوار است، مقاومت و مبارزه کنند.