بدرالدین، محمد بن ابی بکر دمامینی ( ۱۳۶۲ - ۱۴۲۴ ) قاضی، خطیب، زبان شناس، خوشنویس، نویسنده، ادیب و شاعر مصری بود. زادهٔ ۱۳۶۲ / ۷۶۳ق در اسکندریه بود. همان جا ابتدا درس خواند سپس به قاهره کوچید و حدیث فراگرفت. در برخی مدارس اسکندریه تدریس را بر عهده گرفت. همچنین قضاوت و خطابت در مسجد جامعش را عهده دار بود. دوباره به قاهره رفت، در مسجد جامع الازهر به تدریس نحو پرداخت، همچنین قاضی آنجا شد. مدتی به بازرگانی و بافندگی پرداخت. دمامینی بسیار در سفر بود؛ بیشتر در میان قاهره و اسکندریه. در ۸۰۰ق در دمشق ساکن بود و در ۸۰۱ق به حج رفت. دوباره در ۸۱۹ق به حج رفت و پس از آن به یمن سفر کرد. در مسجد جامع زبید به تدریس پرداخت. چندان کامیاب نشد و به هند کوچید. آنجا بسیار سود برد اما ناگهان در شهر گلبرگه در شعبان ۸۲۷ق درگذشت. • «تعلیق بر مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب» ( در نحو، آن را در یمن نگاشت ) . • «تُحفة الغریب فی الکلام علی مُغنِی اللبیب» ( در نحو، در آن کتاب ابن هشام انصاری با عنوانمُغنِی اللبیب عن کتب الأعاریب را شرح داد. این کتاب را به درخواست سلطان هند احمد شاه نگاشت. الشمنی ردی بر این اثر نوشت. • «تعلیق الفرائد علی تسهیل الفوائد» • «شرح البخاری» • «جواهر النحور» • «معادن الجواهر» • «الفتح الربانی» • «الفواکه البدریة» • «العیون الغامزة» • «شمس المغرب فی المرقص والمطرب» • «إظهار التعلیل المغلق» • «العیون الغامزة علی خبایا الرامزة» • «عین الحیاة» • «نزول الغیث» • «المنهل الصافی فی شرح الوافی» • «کتاب القوافی».
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] بَدْرُالدّین ِ دَمامینی ، محمد بن ابی بکر بن عمر (۷۶۳- شعبان ۸۲۷ق / ۱۳۶۲- ژوئیه ۱۴۲۴م ) معروف به ابن دمامینی ، ادیب و شاعر مالکی مذهب مصری است . او در اسکندریه زاده شد و در همان جا دانش آموزی را آغاز کرد.نحو و فنون خط و نگارش و شعر را به خوبی فراگرفت و نیز از فقه و دیگر علوم بهره برد. ← اساتید (۱) احمد ابن حجر عسقلانی ، انباء الغمر، حیدرآباد دکن ، ۱۳۹۵ق /۱۹۷۵م .(۲) احمد ابن حجر عسقلانی ، ذیل الدرر الکامنة، به کوشش عدنان درویش ، قاهره ، ۱۴۱۲ق /۱۹۹۲م .(۳) احمد ابن حجر عسقلانی ، رفع الاصر، به کوشش حامد عبدالمجید و دیگران ، قاهره ، ۱۹۵۷م .(۴) احمد باباتنبکتی ، نیل الابتهاج ، به کوشش عبدالحمید عبدالله هرامه ، طرابلس ، ۱۴۰۹ق /۱۹۸۹م .(۵) محمد بدرالدین دمامینی ، العیون الفاخره ، قاهره ، ۱۴۱۲ق /۱۹۹۲م .(۶) بغدادی ، ایضاح .(۷) بغدادی ، هدیه .(۸) حاجی خلیفه ، کشف .(۹) احمد خفاجی ، ریحانة الالباء، به کوشش عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ، ۱۳۸۶ق /۱۹۶۷م .(۱۰) زرکلی ، اعلام .(۱۱) محمد سخاوی ، الجواهر و الدرر، به کوشش حامد عبدالمجید و طه زینی ، قاهره ، ۱۴۰۶ق /۱۹۸۶م .(۱۲) محمد سخاوی ، الذیل علی رفع الاصر، به کوشش جوده هلال و محمد محمود صبح ، قاهره ، ۱۹۶۶م .(۱۳) محمد سخاوی ، الضوء اللامع ، قاهره ، ۱۳۵۴ق .(۱۴) سید، خطی .(۱۵) سیوطی ، بغیة الوعاة، به کوشش محمدابوالفضل ابراهیم ، قاهره ، ۱۳۸۴ق /۱۹۶۴م .(۱۶) احمد شمنی ، المنصف من الکلام علی مغنی ابن هشام ، تهران ، مکتبة الحوزه .(۱۷) ظاهریه ، خطی .(۱۸) عبدالحی ، نزهة الخواطر، حیدرآباد دکن ، ۱۳۷۱ق /۱۹۵۱م .(۱۹) علی خان مدنی ، انوار الربیع فی انواع البدیع ، به کوشش شاکر هادی شکر، کربلا، ۱۳۸۹ق /۱۹۶۹م .(۲۰) علی خان مدنی ، سلوة الغریب ، به کوشش شاکر هادی شکر، بیروت ، عالم الکتب .(۲۱) کورکیس عواد، «ذخائر التراث العربی فی مکتبة چستربیتی »، المورد، بغداد، ۱۳۹۸ق /۱۹۷۸م .(۲۲) علی غزولی ، مطالع البدور، قاهره ، ۱۲۹۹ق .(۲۳) عمررضا کحاله ، المستدرک علی معجم المؤلفین ، بیروت ، ۱۴۰۶ق / ۱۹۸۵م .(۲۴) احمد مقریزی ، السلوک ، به کوشش سعید عبدالفتاح عاشور، قاهره ، ۱۹۷۲م .(۲۵) نور عثمانیه ، کتبخانه سنده محفوظ کتب موجوده نین دفتری ، استانبول ، ۱۳۰۳ق .
