دانشنامه اسلامی
نگارنده متن کتاب «شرائع الإسلام» محقق حلی در باب قضا را مورد شرح و بررسی فقهی قرار داده است. این کتاب به همت مصطفی عظیمی تصحیح گردیده است.
هدف نویسنده بیان ابعاد مختلف امر قضاء و فروعات فقهی مربوط به آن است به طوری که برای امور قضایی امروز نیز قابل استفاده باشد.
نگارنده نخست متن کتاب «شرائع الإسلام» علامه حلی را درج نموده و پس از آن به شرح متن و ارائه دیدگاه های فقهی خویش به شیوه فقه استدلالی می پردازد.
در جلد اول نگارنده نخست به تعریف قضاءو اهمیت آن پرداخته و قضاوت را واجب کفایی می داند. سپس به اوصاف قاضی اعم از ایمان، عدم کفر، بلوغ، عقل، عدالت،حلال زاده بودن، مرد بودن، علم و تقوی داشتن و تسلط به فقه اشاره می کند و پس از آن آداب قضاوت و اموری که یک قاضی باید در امر قضاء آنها را رعایت نماید را مورد بررسی قرار می دهد.
[ویکی فقه] البراهین الواضحات (کتاب). کتاب " البراهین الواضحات: دراسات فی القضاء" نوشته آیت الله محمد علی اسماعیل پور قمشه ای ( ۱۳۱۹-)، در دو جلد به بحث درباره صفات قاضی و آداب قضاوت می پردازد. نگارنده متن کتاب« شرائع الإسلام » محقق حلی در باب قضا را مورد شرح و بررسی فقهی قرار داده است. این کتاب به همت مصطفی عظیمی تصحیح گردیده است.
هدف نویسنده بیان ابعاد مختلف امر قضاء و فروعات فقهی مربوط به آن است به طوری که برای امور قضایی امروز نیز قابل استفاده باشد.
ساختار
نگارنده نخست متن کتاب« شرائع الإسلام » علامه حلی را درج نموده و پس از آن به شرح متن و ارائه دیدگاه های فقهی خویش به شیوه فقه استدلالی می پردازد.
گزارش محتوا
در جلد اول نگارنده نخست به تعریف قضاء و اهمیت آن پرداخته و قضاوت را واجب کفایی می داند. سپس به اوصاف قاضی اعم از ایمان ، عدم کفر، بلوغ ، عقل، عدالت ، حلال زاده بودن، مرد بودن، علم و تقوی داشتن و تسلط به فقه اشاره می کند و پس از آن آداب قضاوت و اموری که یک قاضی باید در امر قضاء آنها را رعایت نماید را مورد بررسی قرار می دهد.به شایستگی قاضی در مقام فتوا و حکم و اجتهاد وی در امر قضاء اشاره نموده و به موضوعاتی همچون وقت نظر قاضی در صدور حکم، شهادت دادن شاهدان، جرح و تعدیل قاضی، رشوه گرفتن قاضی و موضوع و مصداق رشوه و ابعاد مختلف عدالت قاضی پرداخته است.درباره مجلس قضاوت و کیفیت آن و رعایت مساوات بین شاکی و متشاکی و تلاش قاضی در ترغیب آنان به صلح و رفع اختلاف بین آنان بحث می شود.کیفیت قسم خوردن منکر، چگونگی ارائه تنبیه توسط مدعی، کیفیت اقرار گرفتن از مجرم، رد قسم توسط مدعی یا منکر و تأثیر علم قاضی در ارائه حکم از مباحث دیگری است که در مجلد اول به آنها اشاره شده است. در جلد دوم ادامه مباحث قضاء مانند احکام قسم خوردن، قبول قول شخص منکر بدون قسم خوردن، کیفیت اقامه شهادت توسط شهود، معیارهای تنفیذ حکم قاضی در حقوق مردم، احکام انواع دعاوی، تعارض بینه ها در محکمه، احکام قضاء در امر بیع و شراء و اختلاف متقاعدین در عقود و استفاده از حق خیار، احکام قضاء در امر ازدواج و دعوای زوجین و مسائل خانوادگی و احکام قضاء در امر ارتداد و کفر و اسلام افراد و فروعات فقهی مربوط به هریک از آنها ارائه می گردد.در شرح عبارات مربوط به کتاب« شرائع الإسلام» نگارنده( شارح) پس از شرح متن به یک نتیجه گیری و جمع بندی در پایان شرح می رسد و دیدگاه های فقهی علامه را به صورت شفاف تر بیان می کند. وی همچنین اقوال دیگر فقهای امامیه را نیز نقل کرده و دیدگاه های فقهی آنان را در ابواب قضا مورد ارزیابی قرار می دهد و ایرادات و اشکالاتی که در مسئله وجود دارد را نیز بررسی می نماید. آدرس برخی از روایات و اقوال فقهی علماء امامیه نیز در پاورقی آمده است.
