دانشنامه اسلامی
پیرامون هشت محور اصلی و خلال فصول، مسائل متنوعی از علوم قرآنی بررسی شده است.
اختلاف سطح علمی، تفاوت سنی و تنوع پرسشگران، محققان را ملزم ساخته که پاسخها به توجه به ویژگی پرسش گران سامان یابد؛
گاهی به زبان ساده و بیانی عامیانه، پاسخها را فهم پذیر ساخته و زمانی علمی و تخصصی، با این حال در تدوین این مجموعه سعی بر این شده که پاسخ ها تا حد امکان یکدست باشند. وصول به نظمی منطقی و تدوینی آرمانی با توجه به اهداف این مجموعه، کاری بس دشوار است که این مهم با حساسیت فراوان و فعالیتهای کارشناسانه تا حد امکان تأمین گردیده است.
در این تدوین علاوه بر پاسخ گویی به شبه ها و پرسش های گسترده سعی در ارائه گزارشی از تلاش محققان برای راه یابی به پاسخی گویا و منطبق با سطح علمی، ویژگی های سنی، فضای روحی و نیازهای عاطفی پرسشگر می باشد. ممکن است مستند، یا متن ارجاعی برخی از پاسخ ها در نگاه فرزانگان و استادان با کاستی هایی همراه باشد. این ملاحظات از نگاه ناظران علمی نیز دور نمانده، امّا با توجّه به سطح مخاطبان و اصولی که می بایست در پاسخ دهی رعایت شود. این پاسخ ها برای ارسال به پرسشگر و نیز انتشار آن برای عموم، مناسب ارزیابی شده است. عطوفت، شیوایی، اتقان، سادگی، اختصار، استناد و نیز ارجاع پرسش گر به نوشته های قابل فهم و در دسترس، مورد توجه در مسیر شکل گیری این پاسخ هاست.
در مقدمه آمده است: «معارف قرآنی» کاملاً با مطالب درونی قرآن و محتوای آن کار داشته و یک نوع تفسیر موضوعی به شمار می رود.
[ویکی فقه] پرسمان علوم قرآنی (کتاب). «پرسمان علوم قرآنی» تالیف سیدمحمدحسن جواهری به زبان فارسی در سال ۱۳۸۱ ش تدوین شده است.
پاسخی مقدماتی به این پرسش است که برای تحکیم ارتباط با قرآن از کجا و چگونه باید آغاز کرد؟! در این مجموعه ضمن ارائه مباحث بصورت موضوعی و با چینش منطقی، از قالب «پرسش و پاسخ» استفاده شد؛ همچنین سیر بازنگری و هموار نمودن آنها، براساس آیین نامه مصوب «مرکز فرهنگ و معارف قرآن» انجام و در موارد اختلافی، آرای مشهور و مقبول جامعه قرآن پژوه بر آراءی متفرد ترجیح داده شده است.
ساختارو ویژگیها
پیرامون هشت محور اصلی و خلال فصول، مسائل متنوعی از علوم قرآنی بررسی شده است. اختلاف سطح علمی، تفاوت سنی و تنوع پرسشگران، محققان را ملزم ساخته که پاسخها به توجه به ویژگی پرسش گران سامان یابد؛ گاهی به زبان ساده و بیانی عامیانه، پاسخها را فهم پذیر ساخته و زمانی علمی و تخصصی، با این حال در تدوین این مجموعه سعی بر این شده که پاسخ ها تا حد امکان یکدست باشند. وصول به نظمی منطقی و تدوینی آرمانی با توجه به اهداف این مجموعه، کاری بس دشوار است که این مهم با حساسیت فراوان و فعالیتهای کارشناسانه تا حد امکان تامین گردیده است. در این تدوین علاوه بر پاسخ گویی به شبه ها و پرسش های گسترده سعی در ارائه گزارشی از تلاش محققان برای راه یابی به پاسخی گویا و منطبق با سطح علمی، ویژگی های سنی، فضای روحی و نیازهای عاطفی پرسشگر می باشد. ممکن است مستند، یا متن ارجاعی برخی از پاسخ ها در نگاه فرزانگان و استادان با کاستی هایی همراه باشد. این ملاحظات از نگاه ناظران علمی نیز دور نمانده، اما با توجه به سطح مخاطبان و اصولی که می بایست در پاسخ دهی رعایت شود. این پاسخ ها برای ارسال به پرسشگر و نیز انتشار آن برای عموم، مناسب ارزیابی شده است. عطوفت، شیوایی، اتقان، سادگی، اختصار، استناد و نیز ارجاع پرسش گر به نوشته های قابل فهم و در دسترس، مورد توجه در مسیر شکل گیری این پاسخ هاست.
گزارش محتوا
در مقدمه آمده است: «معارف قرآنی» کاملا با مطالب درونی قرآن و محتوای آن کار داشته و یک نوع تفسیر موضوعی به شمار می رود. «علوم قرآنی» شامل مجموعه ای از علوم و معارف مربوط به قرآن است که به طور خاص در خدمت فهم قرآن می باشد. این اصطلاح در قرن پنجم و ششم پدید آمده و علم تفسیر که تا آن زمان، علمی از علوم قرآنی به شمار می آمد از آن جدا شد، نزول قرآن به زبان عربی با توجه به عرب زبان بودن پیامبر و مخاطبان اولیه اش امری طبیعی به نظر می رسد و اگر به زبان دیگر نازل می شد باید سؤال می شد که چرا عربی نازل نشد؟! در ادامه، فضائل و آثار قرائت قرآن، نظریات دانشمندان غربی درباره عظمت خدا ، احترام به قرآن، جایگاه آن در روایات بیان شده و تاریخ قرآن، اقسام وحی و فرق قرآن با حدیث قدسی بررسی می شود. نزول تدریجی قرآن طی ۲۳ سال بعثت تا رحلت رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم در مناسبت ها و پیشامدهای مختلف و به طور پراکنده بوده است و نزول دوباره سوره حمد دلیل بر اهمیت فوق العاده و عظمت محتوایی آن است. تقسیم قرآن به سی جزء و هر جزء به چهار حزب، از دوران « حجاج » به منظور تسهیل در امر تدریس و فراگیری قرآن انجام گرفته است. بحث جزء سوره بودن «بسم الله» و اختلاف شیعه و سنی را مطرح و نکاتی راجع به مصحف علی و فاطمه علیهما السلام ذکر می شود. رسم الخط، اعراب گذاری، قرائات سبعه مورد بحث واقع میشود. اعجاز ، ادله عقلی و روایات، قرآن را تحریف ناپذیر دانسته، تصویری کوچک و کلی از اعجاز قرآن همراه با نمونه هایی از آن ارائه میشود. جامعیت امری نسبی دانسته شده و در مورد قرآن جامعیت برای هدایت بشر است. ناسخ و منسوخ ، محکم و متشابه ، تفسیر و تاویل و فرق آن دو، تفاسیر معروف و روش های آنها، و تفسیرهای اجتماعی ذکر می شود. تفسیر به رای شامل تفسیر جاهلانه نسبت به اصل محتوا، تفسیر جاهلانه نسبت به اراده جدی متکلم و اسناد محتوا به او و تفسیر غافلانه نسبت به اصل محتوا و اراده جدی متکلم دانسته می شود. در آخر شرایط مفسر ذکر میگردد.
وضعیت کتاب
...
