دانشنامه اسلامی
در مسأله احتیاط، قسم ها و گونه های بسیاری را می شود فرض کرد که در بحث نمودار کلی، به گونه هایی اشاره شد و در این جا، از زاویه دیگر و به گونه های دیگر اشاره می شود.یکی از گونه های احتیاط، احتیاط عقلی و شرعی است.از جمله بحث هایی که پیرامون احتیاط مطرح شده، عبارت است از تقسیم آن به عقلی و شرعی که برای هر یک تعریف و سپس وجه تمایزی ذکر کرده اند. مورد و بستر احتیاط شرعی، احتمال تکلیف است، لکن موضوع احتیاط عقلی، یقین به تکلیف و شک در خارج شدن از عهده و انجام آن است. دلیل احتیاط شرعی، اخبار و روایاتی است که بر نگهداشت جدی امر دین دلالت دارند، مانند اخوک دینک فاحتط لدینک.و دلیل احتیاط عقلی، یکی بایستگی کنار زدن زیان احتمالی است و دیگر این که اشتغال یقینی فراغ یقینی می طلبد که جز با انجام هر چه که احتمال واجب بودنآن داده می شود و یا با ترک هر آن چه که احتمال حرام بودن آن داده می شود ممکن نیست. بنابر این، باید احتیاط کند و هر آن چه را که احتمال می رود واجب باشد، انجام دهد و هر آن چه که احتمال می رود، حرام باشد، ترک گوید.بسیاری از بزرگان، مانند شیخ انصاری منکر احتیاط شرعی شده و تمام روایات مربوط به مسأله را ارشادی دانسته اند. اینان احتیاط را عقلی می دانند. احتیاط در عبادت ها و داد و ستدها
گونه های احتیاط
افزون بر تقسیم کلی احتیاط به عقلی و شرعی، برای آن موردهایی ذکر شده است.احتیاط در عبادت ها و داد و ستدها.در شبهه حکمیه و موضوعیه.در شبهه وجوبیه و تحریمیه.منشأ شبهه در حکم، یا نبود نص است، یا اجمال و یا ناسازگاری آن.شبهه، یا بدوی و ابتدایی است و یا همراه با علم اجمالی.شبهه یا محصوره است، یا غیر محصوره.اجرای اصل، یا پیش از جست وجو و بررسی دلیل است و یا پس از آن. و نیز احتیاط در اطراف شبهه، یا لازمه اش تکرار است یا نیست.و در هر حال با فرمان بری تفصیلی علمی از راه یقین و یا تفصیلی ظنی از راه اجتهاد و تقلید، ممکن است، یا ناممکن.
موارد اختلاف اخباریان و اصولیان
با نظر به تداخل و تکراری بودن بعضی از صورت ها، بحث را در شش محور اساسی پی می گیریم. و لکن پیش از تحقیق و بررسی حکم احتیاط در محورهای یاد شده، مناسب است به مورد اختلاف اخباریان با اصولیان اشاره ای کوتاه داشته باشیم.
← شرحی بر دیدگاه ها
...
