دانشنامه اسلامی
تردید و دوران ناشی از اجمال ، در هر یک از مخصص مجمل مصداقی و مخصص مجمل مفهومی به دو صورت قابل تصور است:۱. دوران بین اقل و اکثر ؛ ۲. دوران بین متباینین .مخصص مجمل بین متباینین، مخصصی است که تردید ناشی از اجمال در آن به صورت تردید میان دو امر متباین می باشد، که دو صورت دارد:ا) موردی که مفهوم آن، بین متباینین مردد باشد، مانند این که دلیل عام می گوید: «اکرم العلماء» و دلیل خاص می گوید: «لا تکرم زیدا العالم» و مفهوم زید بین «زید بن بکر» و «زید بن خالد» مردد است؛ب) موردی که مصداق آن، بین متباینین مردد می باشد، مثل این که دلیل عام بگوید: «اکرم العلماء» و دلیل خاص بگوید: «لا تکرم الفساق من العلماء»، در حالی که معنای فاسق روشن است، ولی شک وجود دارد که کدام یک از دو فرد خارجی (زید یا عمرو) فاسق می باشد.
نکته
اقل و اکثر همیشه در جایی پیش می آید که قدر متیقن، یا همان اقل، وجود دارد، و مازاد بر آن (اکثر) مشکوک است؛ ولی در متباینین، قدر متیقن وجود ندارد.
