دانشنامه اسلامی
ضمیری اصفهانی، کمال الدین حسین
شاعر، متخلص به ضمیری. ملقب به خسرو ثانی.
وی از شاعران بزرگ اصفهان بود. از روزگار جوانی به سبک دانش و ادب پرداخت و در محضر میر غیاث الدین منصور دشتکی شیرازی دانش آموخت و طب و ریاضی نجوم را فراگرفت و در رمل مهارت یافت و از همین راه به خدمت شاه طهماسب و خاندان شاهی راه یافت و تا آخر عمر به همین شغل روزگار گذراند. مولانا کمال الدین در آغاز شاعری به مناسبت شغل پدرش، باغبان تخلص می کرد و بعد از آن تخلص ضمیری را اختیار کرد و به همین نام شهرت یافت. او با شاعران معروف زمان خود مانند شرف و محتشم و حسابی معاشر بود. ضمیری از شاعران پرکار عهد خود و در قصیده و غزل و مثنوی توانا و از این جهت با امیر خسرو دهلوی همانند بود و به همین سبب است که او را خسرو ثانی می نامند. وی در اصفهان فوت کرد و در همان جا مدفون شد.
از آثارش: شش مثنوی به نامهای: «ناز و نیاز»، «بهار و خزان»، «لیلی و مجنون»، «وامق و عذرا»، «جنه الأخیار» یا «حسنه الاخبار»، «اسکندرنامه»، هفت دیوان به نامهای: «سفینه ی اقبال»، «صورت حال»، «کنز الأقوال»، «عشق بی زوال»، «صیقل ملال»، «عذر مقال»، «قدس خیال» یا «قدس خصال»، «مجموعه ی اجلال»، شامل چهار دیوان در برابر غزلیات سعدی، به نامهای: «طاهرات»، «صنایع»، «بدایه الشعر»، «نهایه السحر». ضمیری همچنین «عیون الزلال» را در جواب خواجه حافظ شیرازی، «آینه جمال» را در جواب بابا فغانی، «معراج الآمال» را در جواب مولانا جامی و «انیس اللیالی» را در جواب لسانی نوشته است.
